पान:महाबळेश्वर.djvu/126

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.
( ९१ )


 वनस्पतींचीं बहुतेक नांवें या देशांत पानांच्या रचनेवरून, फळांवरून व त्यांच्या स्कधाची रचना अथवा सालीची जाडी जशी असेल त्यावरून बहुधां पडली आहेत; व यांची ओळख बहुधां याच लक्षणांवरून परीक्षा करणारे करीत आले आहेत. हिंदुस्थानांतील अनेक प्रदेशांत एकाच वनस्पतीस निरनिराळ्या भाषेत जीं नांवें पडलीं आहेत, तीं कांहीं स्वेच्छेनें, कांहीं फक्त रुढीमुळे, कित्येक प्रभाव दाखविण्याच्या उद्देशानें, कित्येक त्यांचे अंगचे वीर्यावरून व कित्येक संस्कृताचा अपभ्रंश होऊन पडलीं आहेत. परंतु या नांवांनीं शेकडों वर्षेपर्यंत जरी लोकव्यवहार होऊन, वैद्यांचा निर्वाह आजपर्यंत होत आला तरी विवक्षित व खऱ्या गुणाच्या वनस्पति कोणत्या आहेत याचा या अनेक नांवांमुळे आजपर्यंत बराच घोटाळा झाला आहे. कित्येक वनस्पति स्वरूपानें भिन्न असून गुणानें समान आहेत. अशामुळे कित्येकांची ओळख झालेली नाहीं. अर्वाचीन परीक्षकांनीं आजपर्यंत ज्या वनस्पात पृथ्वीच्या निरनिराळ्या भागांवर पाहिल्या त्यांचें वर्गीकरण-स्तंभाची रचना,