________________
अध्याय वाविसावा ५८३ मांचरण । तेणे कमै जन्मती ब्राह्मण । रजतारतम्य जाण । चारी वर्ण जन्मती ॥२॥ तमसाचे सगा' जाण । करिता तमिष्ठ कर्माचरण । तेणे क्षोभला जो तमोगुण । तो नीच योनि दारुण उपजी ॥ ३ ॥ भूत प्रेत पिशाचक । तिर्यग्योनि असख्य । वृक्ष पर्वत पापाण देख। या योनि अनेक भोगवी ॥४॥ आशंका !! ॥ कर्म त्रिगुणात्मक साचार । परी कर्मफळभोक्ता ईश्वर । हा वेदशास्त्रे विचार । केला निधर तुहीही ॥५॥ देहसाक्षित्वे आत्मा निराळा । ऐसा गत श्लोकी केला निर्वाळा । जै कर्मफळभोक्ता कर्मावेगळा। ते कर्मफळा केवीं भोगी ।। ६॥ ऐसे आशकेचे अतर । जाणोनिया शार्ङ्गधर । तेचि अयांचे उत्तर । विशद साचार सांगत ॥ ७॥ ___ मृत्यतो गायत पश्यन् यथयानुकरोति तान् । एव बुद्धिगुणान्पश्यसनीहोऽप्यनुकार्यते ॥ ५२ ॥ कलाकुशल सभानायक । त्यापुढे रग होतां कौतुक । गात्या नाचत्याचे तालीक । स्वयें देस अनुकरे ॥ ८॥ तेंचि अनुकार ह्मणशी कैसे । प्रकृति केवळ जडाशे । जाणपण आत्म्पासी असे । येणे विन्यासे भोक्ता ह्मणती ॥९॥ सभेसी बैसल्या निश्चळा। रगींच्या अनुकरे याकताळा । तेवीं प्रकृति पुरुप वेगळा । तो प्रकृतीची लीळा अनुकरे ॥ ६१० ॥ || आशका ॥ ॥ प्रकृतिच्छद अनुकारता । गुणकमांचा फळभोक्ता । आत्मा झाला ॐ तत्त्वता । ते नित्यमुक्तता भंगली ॥ ११॥ जो करी कर्मफळस्वादन । त्यासी लागे कर्मवधन । कर्मास्तव जन्ममरण । आस्यासी जाण लागले ॥ १२ ॥ नित्यमुक्त अविकारी ! या गोष्टी राहिल्या दूरी | आत्मा जाहला ससारी । गुणविकारी अतिवद्ध ॥१३॥ उद्धवा तू ऐसऐशी। शिका झणी धरिशी । आत्मा अलिप्त गुणकर्मासी । दृष्टातेंसी हरि सागे ।।१४।। यथाऽभिसा प्रचलता तरघोऽपि घराव । चक्षुपा भाम्यमाणेन श्यते अमतीय भू ॥ ५३॥ जेवी गगातीरीचा तरू । जळी वाहता देखे नरू । तेवी मायागुणअनुकारू । भासे विकारू आत्मत्यी ॥ १५ ॥ ज्याचे डोळा भवडी सबळ । तो भवता देखे भूमडळ । तेवी माथिक विकारमेळ । मिथ्या केवळ आत्म्यासी ॥ १६ ॥ जो अन्वारूढ होऊनि पाहे । जळी प्रवाहासमुख राहे । तो देखे मी जळी प्रवाह । ऐसा मिथ्या होय अनुभवू ॥ १७ ॥ तेवीं आरमा नित्य निर्विकार । तेथ मायावी गुणसभार । कल्पनायोगे साचार । मानिती नर मनोमय ।।१८। आमह्मस्तंभपर्यत । नाना योनि विकारवत्त । कर्म किया फळभोग येय । जाण निश्चित मनोजन्य ॥ १९ ॥ ऐसे सागता हरि सावळा तेणे उल्हास उद्धवजिवाला। तया आनंदाच्या कल्लोळा । उद्धवचि लीला पोसित ।। ६२० ॥ निववावया उद्धवाचा ताय। स्वयें सागे तो विश्वतोमुंस। जेणे उद्धवा बहु हरुख । तेचि श्रीकृष्ण देख सागतसे ॥२०॥ यथा मनोरयथियो विपयानुभवो मृपा । म्यादृष्टाश्च दाशाह तथा संसार आत्सन ॥ ५४ ॥ आत्मा नित्यमुक्त अविकारी । तो सकल्प फीजे विकारी । अससारी परी ससारी। मनोविकारी मानिजे ॥ २२॥ ऐसे दुजयावीण काहीं । कथा वार्ता सागता नाहीं। एक १ पशुपक्षि पापाणादि योगी २ निवाडा, निणय ३ ४ बला जागणारा ५ नाचरगे : ताल धरण व मृदगाची समेवरील थाप ५ विकारावीत ८ अशी शका घेऊ नको गिरगिरी १० वाहून चाललों ११ ब्रदादेवापासून गवताच्या यादीपर्यंत १२ विकृतीना बनलेल्या १३ संतोमुस, सर्वज्ञ १४ आनद, हप ययाऽभमाउल -
