________________
एकनाथी भागवताची प्रस्तावना मी कळाकुमरी काहींच नेणे । बोलतो वचने भाविक ॥३॥जो शुष्क काट स्वयं कोरी । तो कोवळ्या कमळामामारी । एकाजनार्दनी तुमचा दास । त्याची आस पुरवावी ॥४॥ अमर गुतला प्रीतीवरी । केसर माझारी कुचयो नेदी । ८ ज्ञानेश्वरी च नाथभागवत हे दो ही प्रथ नित्य | बाळ पालची घाली पिळा । तेणे वापू राहे बोकला । वाचणाऱ्या रसिकाच्या रक्षात ही गोष्ट प्रथम येईल की ज्ञाने | तरी काय तो निर्वळ जाला । मा तो मेह भुरला ढळेना । एफ० भाग० अ० २-७८२८४ श्वरीचा दुसरा अवतार ह्मणजे नायभागवत होय ! जे सिद्धात । [५ देसा बालकाचिया धणी धाइजे । का शिप्याचेनि ज्ञानेश्वरीत सक्षेपाने सागितले आहेत ते गृहस्थाश्रमी नाथानी भाविक उपासकाच्या मनावर आपल्या रसाळ न सगुणप्रेमा | जाहलेपणे होइजे । हे सगुरूचि एफरेनि आगिजे । ओथवलेल्या वाणीने भागवतात उलगइन विस्ताराने सागितले का प्रसवतिया ।। झाने० अ०८-५५ आहेत! नाथाना गृहस्थाश्रमाचा पूर्ण अनुभव होता, यामुळे बाळका रेवविल्या रेणें । जेवी माउली निवो जाणे । तत्सवधी दृष्टातादिवर्णनप्रकार नाथभागवतात अधिक आहेत, का शिष्यसुसे सुसावणे । हे सद्गुर जाणे परिपूर्णयोधे । किबहुना पुष्कळ ठिकाणी असे वाटते की आपले स्वल्पाक्षर, एक. भाग० भ० ३-६०५ मधुर सिद्धात ससारी व अज्ञ जीवाच्या मनावर उत्तम प्रकारे ६ पाहे पा दूध पवित्र आणि गोड। पासी त्वचेचिया पदरा व सविस्तरपणे बिंबविण्यासाठी ज्ञानेश्वरीनेच नाथभागवताचा आढ । परी त अव्हेरूनि गोचिड । अशुद्धचि सेवी ॥ अवतार घेतला आहे !! "ज्ञानाचा एका,' ह्मणजे ज्ञानेश्वराचा हाने अ०९-५५ अवतार एफ्नाथ होत ही जी वारकन्यात हाण पडली आहथानी लागल्या गोचिडा । अशद्धचि आवडे मृदा । - तिचा सरा अर्थ याचे प्रथ पडताळून पाहता जास्त लक्षात | जवळिल्या क्षीरा वरपडा । नव्हेचि रोकड़ा अभाग्य ॥ येतो ज्ञानेश्वरी व अमृतानुभव यातील कित्येक एक. भाग० अ० १४-२१३ शब्द, शब्दरचना, किबहुना चरण अगर ओव्याच ७ जो साडावया घाव घाली । का लावणी जयान केरी । नाथभागवतात तशाच दृष्टीस पडतात, हे ह्या दोघा एकचि साउली । वृक्ष दे जैसा ॥ प्रथाला टीका देताना मी जागोजाग व्यक्त करून दाखविलेच ज्ञाने० अ० १२--१९९ आहे शिवाय काही जास्त समानार्थक उदाहरणे येथेही जो वृक्षासी प्रतिपाळी । का जो घावो धालूनि मूळीं। स्पष्ट करन दाखवितों - दोहीसीही सममेठी । पुष्पी फळी सतुष्टी ॥ १ विपयविपाचा पडिपाडू । गोड परमार्थ रागे कडू। एक. भाग० अ०७-४०२ कडू निषय तो गोडू । जीवासी जाहला ।। 16 डोळा हरळ न विरे । घाई कोत न जिरे ॥ ७३९ ।। झाने० अ० १०-१५९ ज्ञाने० अ०१३ केवळ विपप्राय विपयो कह । तो प्रपचिया जाला गोडू। १ ज्ञानेश्वरीचा जो सरकार नावाच्या बुद्धीवर झाला तोच अमृतप्राय परमार्थ गोडू । तो जाला कडू विपयिका । । नाथभागवताचा संस्कार तुकोबाच्या बुद्धीवर झाला ज्ञाने एक. भाग० अ०८-२८२ धरीने जसें नाथांना वेड लावले तसे नाथभागवताने तुको२ वेद सपस होय ठाई । परी कृपण ऐसा आन नाहीं।। वारायाला वेड लावले नाथभ गवताची अनुपम माधुर्ग जे कानी रागला तिहीं । वर्णाच्याचि ॥ चासणारे हजारों भक्तामर आजपर्यंत झाले असतील, पण ज्ञाने० अ० १८-१४५७ तुकोबानी ज्या भक्तिप्रेमाने त्याची हजार पारायणे मडारा डोंग. वेद अत्यत कृपण जाला । निवणाचे कानी रागला रावर केली तो प्रेमा अतर्य होय ज्ञानेश्वर, एकनाथ, व नीमूदादिकासी अनोला । धरूनि ठेला अद्यापि ॥ तुकाराम, ह्या समाधिकारी सताचा प्रेमाचा जिहाळा तत्सम एम. भाग० अ०५-४१६ मकालाच कळणार आहे नाथमागवताची छाया तुकोबाच्याही ३ आणि उदोअम्नाचेनी प्रमाणे । जैसें न चालता सूर्याचे | अनेक उक्तीत दिसते, 'साधुसंत येती घरा । तोचि दिवाळी चारणे । तैसें नैष्कर्म्यतत्त्व जाणे । कर्मीचि अमता ॥ दमरा' ही तुकोक्ति "जै माशे भक्त भाले घरा । सव पर्वकाळ ज्ञाने. अ. ४-९९ | माले द्वारा । वैष्णवां तो दिवाळी दमरा । नीर्थे धरा पै येती" उदोजनांचेनि प्रमाणे । जेसे सूर्यासी पढे भरणे । (म० ११-१२६६) या नायोक्तीचेंच प्रतिबिंब आहे वरील ती ही जन्ममरण । अतितारण स्वयं सोशी।। गोव्यात शानेश्वरांचा भ्रमराचा दृष्टात घेऊन नाथांनी पदरचा एक. भाग० अ० ३-१४० | व स्वानुभवाचा बाळाचा दृष्टात जास्त नोडला माहे तुकोबा ४ जौ भ्रमर भेदी कोड । भरतसे काष्ठ कोरडे। तर दोन्ही दृष्टांत घेऊन मणतात - परी फळिोमाजी मापदे । कायलिये ॥ २० ॥ नाहीं काटाचा गुमान | गोवी भ्रमरा सुमन ॥ १ ॥ सेध उतीण होईल माणे । परी ते कमरदळ चिरू नेणे।। प्रेम प्रीतीचे बाधरें । तें न मुटे काहीं करें ॥२॥ में कठिण कोरपणे । नेह देगा .२ ॥ पटरी घाली पिळा ! याप निर्वळ साठी याळा ॥ ३ ॥ ज्ञाने० अ०१। तुका ह्मणे भाव । भेणें देवं आकारावें ॥ ५ ॥
