________________
एकनाथी भागवताची प्रस्तावना | पाप देवासी नाही वाचाभिमान । सस्कृत प्राकृत स्या समान । धेगळे देतात, पण तशा ठिकाणांही सापला अप प्रथम ज्या वाणी जाहरे महाकथन । त्या भाषा श्रीकृष्ण देऊन 'श्रीधरव्याख्यानाची युक्ती । तेही उपपत्ती परियेसी' सतोपे ।। १०२९ ॥ | (अ. ५४१) असे ते स्पष्ट सागतात श्रीधरमताहून माझी मराठी भाषा चोखष्टी । परमही फळटी गाढी । नाथानी भिन अर्थ यहुशा कोठे केलाच नाहीं आचार्य आणि सतसजन जाणती गोडी। यारागी जोडी जोडिरा श्रीधर याना याप्रमाणे बदून नाथ 'प्राकृत क्वीवराकडे' अथ ॥ १०३३ ॥ पळरे आहेत निवृत्तिप्रमुख ज्ञानेश्वर, नामदेव, चागदेव, असो पूर्वी ज्ञानोबारायानी व नतर एकनाथ महाराजानी याशिवाय नायानी कोणत्याही मराठी कवीच वदन केले नाही मराठी भाषेचा पुरस्कार केला व मराठी भात उत्कृष्ट प्रथ हे लक्षात ठेवण्यासारखे आहे मुरदराज नाथाच्या पूर्वी झाले असते किंवा पैठणापर्यंत त्याची कीर्ति गेली असती तर लिहून जनाच्या उद्धाराचा मार्ग सोपा करून देविरा हा नाधानी त्याचाही उल्लेम्व केला असता ज्ञानदेव, नामदेव त्याचा भापल्यावर फार मोठा उपसर झाला आहे ह्या व चागदेव याचें नाथाना अत्यत भगय होत त्याच्या दयानिधींनी असे उपकार केले नसते तर 'क्वळ जडजीव | । वदनात नाथानी दोन गोष्टी सागितल्या आहेत (१) कसे तरले असते" सस्कृतामिमान्याचा ठपका सोसून पण "त्याचे भाग्य थोर । गुरुकृपा' त्याच्यावर गुर्वनुग्रह झाला खास न दुसवता नाथानी काशीस ह्मणजे संस्कृत विद्येच्या होता प्रियच्या होता हाणूनच साना भाग्यवत असें गुर्वनुग्रहाची योग्यता माहेरघरी मराठीचा 'माझी मराठी भाषा चोखडी' याप्रमाणे मानवाने स्वानुभवाने जाणणान्या नावानी हटले आहे (२) गुचनु अभिमान बाळगून जयजयकार केला व करविला हा त्यानी महाला पान असलेलाच कवि जगदुद्धार करण्यास समर्थ फार मोठा पराक्रम केला यात संशय नाही देवाला भाषेचा आहे अमा भाव मनात आणून ते पुढे गणतात की ज्ञानेश्वर भाभमान नाही, त्याला सस्कृत व प्राकृत भाषा समान प्रमृति कवीश्वर व गुरुभक असे आहेत की 'जयाचे प्रय आहेत, पफ ब्रह्मक्थन ज्या भाषेत होते ती भाषा देवाला पाहता । ज्ञान होय प्राकृता । -अशाना खत क्वीश्वर य आवडते असे सस्कृताभिमान्याना सागून व मह्मकथनपर गुरुभक्त असलेल्या नाथानी निजात्मता निजभा बदन निर्विवाद प्रथ त्याच्या समक्ष रचून दारावून नाथानी हा | केले आहे है यथार्थच आहे। अमिमानवाद मोडून टाकला ___ ७ ज्ञानेश्वर आणि एकनाथ याचा परस्परसवध नाथानी भागवताच्या उपोद्घातात रित्येक प्रथकारांना अयत जिन्हाळ्याचा आहे ज्ञानेश्वर व एकनाथ याची चरिने, नमन केले आहे आधी 'ध्यास चाल्मीर भार्गवी' ह्या कविता, व वारकरीमडळात प्रतिपदी दिसून येणारी समान महाकवींना बदन करून नतर ते 'प्रथार्थविवेकचतुर अशा पूज्यभावाची अदबुद्धि, ही पाहिली हाणजे एकनाथास कराचार्याकडे पळरे भाचार्यांनी 'सारूनि कर्मठतेचा विचारू। | ज्ञानेश्वराचा अवतार का समजतात याचा उलगडा होतो प्रबोधदिनकरू प्रकाशिला' हाणजे कर्मठपणाचे यह भोड्न तेराव्या शतगत ज धर्मजायनी कार्य ज्ञानेश्वरानी पेर, खरूपज्ञानाचा विश्वावर प्रकाश पाडला ही मोठी गोष्ट केली तेच व तितक्याच महलाचे कार्य नाथानी सोळाव्या शतकांत यात शका नाहीं नाथाना खत ला 0 कार्य प्रिय होते व जे केले नाथाना दत्तोपासना जनार्दनखामीपासून मिळाली व करण्यात याचाच नात्याच्याच उपदेशाने त्यांना ज्ञानेश्वरीची व प्रयनुलाची गोडी केल्याबद्दल त्यानी आचार्याच याप्रमाणे यथार्थ गौरव केई लागली नाथा यदस्थाश्रम स्वीकारल्यानतर ज्ञानेश्वरीवर आहे इतर दीराकार व पवि याना नमस्कार करून नाथानी पुराण सागण्याम प्रारंन केला व चौहाँहिल्या ज्ञानेश्वरीच्या भागवतटीकाकार श्रीधर खामी हे सर टीकाकारात श्रेष्ठ अनेक प्रता महत्प्रयासान सपादन पस्न तिच्यात घुसरे असून त्याचा अर्थ 'साचार' झणजे निनचूक आहे असें | अशुद्ध पाठ काहन टाकून ज्ञानेश्वरीची शुद्ध प्रत महाराष्ट्रास सरल आहे नाथानी आपली टीका मळया | दिला व ज्ञाने वरीचा उदय व जयजयकार केला चरील श्रीधरी टीका (अ. १६-२२ पहा) यास | माळदीस ज्ञानेश्वराच्या मानेला मुळी लागली होती नी दूर अगदी धरून केली आहे. आपल्या प्रथात त्यानी ययाच करण्याचा दृष्टांत एकनाथास झाला व नाथ पैटणाहून त्याच यिकाणी 'मी मनाचं एकही पद न सोडता औधरी टीकेचा | साटी आळीस गेले, तेव्हा खाना जानेवार्च माभादशन इस्त्रायलय बस्न आपला प्रथ लिहीत आहे' असे झटरें आहे, होऊन ज्ञानेश्वरीचा प्रसार करण्याची आज्ञा झाठी, ही क्या व ते यथार्थ आहे असे मूळ, श्रीधरी टीका व नाथाच्या प्रसिद्धच आहे नाथाची ज्ञानोपारयाविश पूज्ययुद्धि दोन ओव्या परस्पराशी ताडून पाहता नि सशय बाटते 'डाइनि प्राारानी व्यक झाली आहे त्यो हानोरावर २५ प्रशगापर पदपदाया। नाहीं बोलिलो जी था' (१० ११-७८२), अभग आहेत व शिवाय हानेवरीची छाया नापमागरतात 'मूळपदाचा पदपदार्थ । श्लोकी पाहावा सावचित्त' (अ. | स्पष्ट दिसणारी आहे आधी पुटील एकच अभग पहा२३-१८) इत्यादि ठिाणे यासंबंधी पाहण्यामारी माहेत अनमो ज्ञानेश्वरा । करणारा दयाळा । । कर्म, भरम, विकर्म या शब्दाचे अर्ष नाथ श्रीपहा तुमचा अनुमह राधरी । पावन जालंघराची २
