८८ महात्मा फुले : समग्र वाङ्मय ॥ चाल || ब्रम्हयास मधीं वर्णीती ही। इतर धर्मास निंदिती हो। नित्य बोधाची रीति हो। शुद्र पोरा खोटा धर्म हळूच शिकविती । द्वेष राणीचा भरविती। अशा तहेच्या कपटी लोका पंतोजी करिती । मुलें भलत्याची शिकती॥ स्वजातीचे चुकती परतुनी करती समजुती । शिक्षा बोधाने करिती ॥ परकी मुलें चुकता चापट्या गुद्दे मारिती । जोराने कान पिळती॥ शुद्र लेकरा मुका मार देऊन पळविती । ठेविती संख्येची भरती ॥ शाळांवरला वरिष्ठ येतां चोंबड़की करिती । करावा आर्जव तो किती।। ॥ चाल ।। जातीचे इनस्पेकतर । तपासी हाजरी मास्तर । गुणी म्हणे शाळा मास्तर । पंतोजी चढविला फार ॥ रपोटी फुगवी विस्तार ॥ गातों मी थोड्यांत सार ॥ ॥ चाल ॥ शुद्राची जात वेडी हो । लिहिण्याची नाहीं गोडी हो । खोटीच लिहितो चहाडी हो । सिद्ध साधक होऊन करती जातीची बढती । कोणी घेईना याची झडती ॥ आंधळे दळती सर्व त्यांचे कुत्रे पीठ खाती । मुले ती भलत्यांची शिकती ।। संध्या सोवळे नित्य बेताने पंतोजी करिती । हाजरी पोरें सारें घेती।।
