आचाराध्याय. विवाहमकरण. जीस चांगलीं लक्षणे आहेत, पूर्वी जी कोणास दिलेली नव्हे, अथवा जिचा पूर्वी कोणी उपभोग घेतलेला नाहीं, दिसण्यांत सुरेख, सपिंड संबंधांतील नव्हे, वयानें [ स्वतां- पेक्षां ] लहान, जिला कांहीं एक रोग नाहीं, जिला भाऊ आहेत, गोत्र आणि प्रवर जिचे [ स्वतांहून ] भिन्न आहेत व मातृसंबंधाकडून पांच पिढ्यांनी आणि पितृसंबंधा- कडून सात पिढ्यांनी जी दूर अशी कन्या, ज्याचे ब्रह्मचर्यव्रताचा भंग झालेला नाहीं अशा [ पुरुषानें ] वरावी. ५२-५३ [ दोन्ही बाजूंचे पांच पांच मिळून ] दहा पुरुष ज्यांचे विख्यात अशा मोठ्या वि- द्वान् पुरुषांचे कुळांत उत्पन्न झालेली कन्या असावी. परंतु इतक्या गुणांनी युक्त असूनही जर ती परंपरागत आलेल्या रोगानं युक्त कुळांतली असेल तर ती करूं नये. ५४ [ नवरा मुलगा ] याच गुणांनी युक्त, त्याच वर्णाचा, वेद जाणता, तरुण, बुद्धिमान, लोकप्रिय, व ज्यास पुरुषत्व आहे अशाबद्दल पक्की परीक्षा केलेला, असा असावा. द्विजानें शूद्र जातीची स्त्री वरावी असे आहे ( अर्से कांही ऋषींचें मत आहे ), पण माझे मत तसे नाही, कारण कीं तेथें [ शूद्रीचे ठायीं ] स्वतः [ द्विज ] पुत्ररूपाने उत्पन्न होतो [ हा दोष होय ]. ब्राह्मण, क्षत्रिय, आणि वैश्य यांस वर्णक्रमानें, तीन, दोन, व एक भार्या अर्से क्र- मानें सांगितलेले आहे, [ ब्राह्मणास-ब्राह्मण, क्षत्रिय, आणि वैश्य जातीच्या; क्षत्रियास- क्षत्रिय आणि वैश्य जातीच्या; आणि वैश्यास वैश्यजातीची ]; शूद्रास स्वजातींत उत्पन्न झाली असेल तीच स्त्री. [ कन्येच्या पित्याच्या ] शयनुसार वस्त्रालंकारांनी भूषित करून [ वरास ] बो- लावून आणून ज्या विवाहांत कन्या दिली जाते तो 'ब्राह्म विवाह. ' अशा कन्येपासून जो पुत्र उत्पन्न होतो तो मागील आणि पुढील मिळून एकवीस पुरुषांस ( मागील दहा, पुढील दहा, आणि स्वतः मिळून ) पवित्र करतो. यज्ञांत बसलेल्या ऋत्विजास [ ज्या विवाहांत कन्यां दिली जाते त्या विवाहास ] ‘ दैव विवाह’ ; आणि [ ज्या विवाहांत ] एक बैल आणि एक गाय [ वराकडून कन्ये - च्या बापास ] दिली जाते [ व नंतर कन्यादान होतें] त्यास ' आर्ष विवाह ' [ ह्मणावें ]. प्रथमापासून ( दैव विवाहापासून ) झालेला पुत्र चौदा पुरुष, व दुसन्यापासून ( आर्ष वि- वाहापासून ) झालेला पुत्र सहा पुरुष पवित्र करतो. ५९ तुझी उभयतांनी मिळून धर्माचरण करावें असें ह्मणून जेव्हां [ मागणाऱ्या ] व- रास बापाकडून कन्या दिली जाते त्या विवाहास ' काय विवाह ' [ प्राजापत्य विवाह ]
