________________
सार्थ श्रीरामायणसुभाषितानि. wo m enmaananen wwwwwwwwwrrrrrrrrrrrrrrrrr रामाच्या कल्याणवर्तिनी भार्येचे हरण करण्याचे इच्छितोस, तो तूं प्रदीप्त झालेला अग्नि पाहून, त्याला वस्त्राने बांधून आणण्याची इच्छा करीत आहेस. ४. अङ्गप्रत्यङ्गजः पुत्रो हृदयाचाभिजायते । तस्मात्प्रियतरो मातुः प्रिया एव तु बान्धवाः॥२।७४।१४ (मुख, वक्षःस्थळ, उदर, हस्त, चरण इत्यादि) अंगांपासून व (नेत्र, अंगुलि, इत्यादि) प्रत्यंगांपासून आणि हृदयापासून सर्व अंगांपासून उत्पन्न झालेल्या तेजाच्या योगें-होणारा पुत्र मातुश्रीस अत्यंत प्रिय असतो. इतर बांधव हे केवळ प्रिय असतात. ५. अञ्जलिं कुर्मि कैकेयि पादौ चापि स्पशामि ते । शरणं भव रामस्य माऽधर्मो मामिह स्पृशेत् ।।२।१२।३६ हे कैकेयि ! मी तुला हात जोडितों, व तुझ्या पायांलाही स्पर्श करितो. रामाचे रक्षण कर. ह्या जगांत अधर्म मला स्पर्श न करो. ६. अतिथिः किल पूजाहः प्राकृतोऽपि विजानता। धर्म जिज्ञासमानेन किंपुनर्यादृशो भवान् ॥५।१।११३ धर्मजिज्ञासु ज्ञात्या पुरुषाने सामान्य अतिथिही पूजावा, हे योग्य आहे; मग तुजसारखा अतिथि प्राप्त झाला असता, त्याची पूजा करावी, हे वेगळे कशाला सांगितले पाहिजे? । ७. अतिमानिनमग्राह्यमात्मसंभावितं नरम् । क्रोधनं व्यसने हन्ति स्वजनोऽपि नराधिपम् ॥३॥३३॥१६ हट्टी, कशानेही न वळणारा, अति अभिमान बाळगणारा, व सदा क्रोध करणारा, असा मनुष्य, मग तो राजा का असेना, संकटांत आला असता, त्याचेच जन त्याचा नाश करितात. ८. अतिस्नेहपरिष्वङ्गाद्वर्तिरार्द्रापि दह्यते ॥ ४।१।११७ अति स्नेहाच्या-तेलाच्या संपर्काने भिजलेलीही वात दग्ध होते. ९. अतुष्टं स्वेषु दारेषु चपलं चपलेन्द्रियम् । हा नयन्ति निकृतिप्रज्ञं परदाराः पराभवम् ।।५।२१।८ CC-0 Pt. Chakradhar Joshi and Sons, Dev Prayag. Digitized by eGangotri
