भागातल्या ग्रामीण महिलांपेक्षा वेगळे होते. गढीवर राहणाऱ्या देशमुखांची आर्थिक स्थिती संपन्न असते. एक आगळी खानदानी अभिजात छटा महिलांच्या वागण्या बोलण्यातून जाणवते. याचा अनुभव अनूला आला होता. एक दिवस सहज बोलतांना कळले की हंसाबाईंचे माहेर चाळीसगांवचे म्हणजे जळगांव जवळचेच आहे. आणि दोघींमधली जवळीक अधिकच वाढली.
खानदेशची कन्या बावीसतेविस वर्षांपूर्वी मराठवाड्यातल्या खेड्यात कशी आली हे कळल्यावर अनूच्या लक्षात आले. बाई कोणत्याही जातीची असो वा परिस्थितीतली तिला स्वतःचे मन न उमलू देता जगावे लागते. अगदी बाळपणापासून न उमलता जगण्याची कला तिच्या आई आजीकडून तिच्या रक्तात... मनात भिनवली जाते.
हंसाक्काचे वडील पुण्यात राहून शिकलेले. चाळीसगांव जवळच्या बोरखेडीचे जमीनदार. मिरची, कपाशी, केळीचे पैसा देणारे पीक काढणाऱ्या शंभर एकर जमिनीचे मालक. त्यांनी चाळीसगावात अडत दुकान टाकले होते. मुलांच्या शिक्षणासाठी तिथेच वाडा बांधला होता. त्यांना पहिल्या सहा लेकीच झाल्या. चाळीसगावात शिक्षणाची सोय असल्याने त्या मॅट्रीकपर्यत... ११ वी पर्यंत शिकल्या. खात्यापित्या मालदारांच्या घरात नांदू लागल्या. हंसा मात्र इंटरला गेली तरी लगीन जमेना. काळी मुलगी पतकरणार कोण? हुशारी असली तरी ती दिसावी कशी? हंसा विशीत पोचली तरी लग्नाच्या बाजारात ती डावी ठरली.
नासिक, नगर, कोल्हापूर, सांगली, अमरावती सगळीकडे पदराला पदर जुळणारी घराणी सापडायची पण रंग आडवा यायचा. हंसाची एक आत्या तापीबाई औरंगाबाद जवळच्या कन्नडला दिली होती. ती माहेरपणाला आली तेव्हा तिने नात्यातली काही स्थळे आणली. तापीबाईंची नणंद बीड जिल्ह्यातल्या पेडगावची. तिच्या मावसनणदेचा मुलगा लग्नाचा होता. हंसाक्काच्या पिताजींनी लगेच धावाधाव केली. पदराला पदर लागत होता. मुलगा मालदार. त्याला शिकेलली बायको हवी होती. भरपूर करणीधरणी त्यांनी केली. हंसाक्का चाळीसगांवच्या बंगल्यातून राडीच्या चिरबंदी चौसोपी वाड्यात, तिसऱ्या नंबरची सून म्हणून आली. उषाचे पिताजी लालासाहेब शिकलेले. पण वकिलीपेक्षा शेताभातात रमणारे. नव्या घरी हंसाक्काचा सावळेपणा कोणाला खुपत नसे.
