न्यूटनला झाडावरून पडणारे फळ दिसले, डार्विनला माणूस घडत-घडत घडला असे वाटते... तसे पाहायला गेले, तर आज या कल्पना किती सोप्या, साध्या अन् साहजिक आहेत असे आपल्याला वाटेल, पण न्यूटनने झाडावरून पडणाऱ्या फळाचा पाठपुरावा केला, तो त्या फळाच्या पडण्याच्या मागेच लागला. डार्विनने त्याचे आयुष्य सजीवांचा अभ्यास करण्यात घालविले, तेव्हा कोठे हे शोध प्रस्थापित झाले.
'शून्य कचरा'. जगात कचरा म्हणून काहीही नाही, हीदेखील एक साधी, सरळ अन् सोपी अशीच साहजिक गोष्ट आहे, पण हे सत्य आपल्या लक्षातच येत नाही.
वापरून झाल्यानंतर नको असलेल्या वस्तूंची यादी केली, तर ती यादी केवढी मोठी होईल, हजार, दहा हजार, असा काहीतरी तो आकडा येईल. पण या वस्तूंचा जर बारकाईने अभ्यास केला, तर असे दिसून येईल की, यात प्रामुख्याने तीन प्रकार पडतात.
पहिला - ज्याच्या विक्रीतून लगेच पैसे मिळतात अशा वस्तू.
दुसरा - ज्याच्यातून अतिशय कमी किंवा अजिबात पैसे मिळत नाहीत अशा वस्तू.
तिसरा - जैविक पदार्थ - निसर्गतःच ज्यांचे मातीत रूपांतर होते. अशा वस्तू.
पहिल्या प्रकारामुळे अनेक वर्षांपासून भंगार खरेदी-विक्री हा एक मोठा व्यवसाय म्हणून अस्तित्वात आहे.
आपला लढा आहे तो दुसऱ्या अन् तिसऱ्या प्रकारातील कवडीमोल किमतीच्या वस्तूंना त्या वापरून झाल्यानंतर वाऱ्यावर सोडणाच्या वृत्तीशी.
माणूस हा प्राणी खूप हुशार आहे. त्याला स्वतःचा फायदा चटकन समजतो. पाणी जसे उताराकडेच वाहत जाते, तसेच माणसाचे वागणे असते. तो कायम फायद्याच्याच वाटेने जातो. मुळात त्याची वृत्ती तशीच असते. या वृत्तीकडे दोष म्हणून न बघता, तो एक गुणधर्म आहे, असे आपण एकदा का मान्य केले की, सगळ्या गोष्टी बऱ्याच सोप्या होतात. मग प्रश्न उरतो पद्धत तयार करण्याचा. माणसांसाठी कुठलीही पद्धत तयार करताना त्यातून त्याला फायदा कसा होईल, हा उद्देश समोर ठेवावा. माणसाची प्रत्येक कृती ही त्याच्या फायद्यासाठीच असते, हे मान्य केल्यावर एखादी वस्तू फेकून देण्याच्या त्याच्या वृत्तीचे उत्तर अगदी स्पष्टपणे समोर येते. ज्या वस्तूचा काहीही उपयोग नसतो, जिच्यापासून त्याला चार पैसे मिळणार नसतात, म्हणूनच तो ती वस्तू रस्त्यावर टाकतो. सुशिक्षित असेल, तर कचऱ्याच्या कुंडीत टाकतो. कोठे टाकतो हे महत्त्वाचे नसून, तो ती वस्तू टाकतो हे सत्य आहे.
एखादी वस्तू माणूस का टाकतो, या प्रश्नाचे उत्तर शोधले पाहिजे. टाकण्याच्या वृत्तीला दोष देत बसलो, तर नुसतेच वाद होतील. पद्धतच अशी तयार केली पाहिजे की, माणूस कोणतीच वस्तू टाकून देणार नाही.
