नैतिक उच्च भावनाः- एखाया मनुष्याचे वर्तन व त्या वर्तनाचा हेतु या गोष्टींचे जेव्हां आपणांस ज्ञान होते तेव्हा ज्या भावना उत्पन्न होतात त्यांस नैतिक-उच्च-भावना म्हणतात. या भावना सुखजनक असतात व दुःखजनकहि असतात. कर्तव्यज्ञान हे नैतिक भावनांतील मुख्य घटक द्रव्य होय. दुसऱ्याच्या वर्तनासंबंधी जेव्हा आपण निर्णय करितों तेव्हा आपण नैतिक नियमांच्या आधारें तो निर्णय करितों.
नीति-नियमांविषयी निरनिराळ्या लोकांची निरनिराळी मते आहेत.
नैतिक भावनांची वाढ:- (१) मुले भित्री व नम्र असतात; यामुळे त्यांच्या नैतिक भावना विकास पावतात. (२) बुद्धीचा विकास जसजसा होत जातो तसतशी मुलांस शिस्त आवडू लागते. (३) सामाजिक भावनांच्या विकासावरहि नैतिक भावनांचा विकास बराच अवलंबून असतो. (४ ) सदसद्विवेकाच्या तंत्राने मुलांचे आचरण होऊ लागले म्हणजे नैतिक भावनांचा पूर्ण विकास झाला असे समजावें.
नैतिक भावनांचं शिक्षण:- (१) घरांतील शिस्त, शाळेतील शिस्त, आईबाप, सोबती व शिक्षक यांचे अनुकरण, वाचनांत येणाऱ्या गोष्टी या सर्व गोष्टींवर नैतिक शिक्षण अवलंबून असते.
(२) नियमांची अमलबजावणी योग्य प्रकारे करावी. (३) शिक्षकाचे स्वतांचे आचरण नीतिशुद्ध असावें. (४) सुकृति व दुष्कृति यांमधील फरक मुलांना योग्य संधि मिळताच दाखवावा. (५) इतिहास, कादंबऱ्या, नाटके यांतील निवडक भागांचाहि नैतिक शिक्षणाच्या कामी चांगला उपयोग होतो.
मन में त्रिमूर्त आहे असें पूर्वी एकदां सांगितले आहेः- तीन
