न्यायमूर्ती रानडे यांचा एक निःस्पृह न्यायाधीश म्हणून लौकिक होता. त्यांचे कोल्हापुरात बरेच वर्षे वास्तव्य होते. इथे त्यांचे परिचितही बरेच होते. तिथेच ते न्यायाधीश म्हणून काम करू लागल्यानंतर एका परिचिताचा मामला त्यांच्यासमोर होता. ते गृहस्थ घरी भेटण्यास आले. त्यांच्या वडिलांकडून त्यांनी न्यायमूर्ती रानडेंवर प्रभाव टाकला. वडिलांनीही भीड म्हणून शब्द टाकला. पण आपल्या वडिलांनाही ‘मी येथे कामावर आलो आहे. सर्व कोल्हापूर आपले आहे, जो तो येऊन आपल्या कामाबद्दल भीड घालील, असा प्रकार न झाला तर बरे' म्हणून सुनावणारे न्यायाधीश आज किती? असा प्रश्न मनात निर्माण झाल्याशिवाय राहात नाही.
न्यायमूर्ती रानडे यांनी रमाबाई शिकाव्यात म्हणून हरत-हेचे प्रयत्न केले. स्वतः तर शिकवत राहिलेच, पण वेळ मिळत नाही म्हणून शिक्षिका नेमली. स्वयंपाकात आपली पत्नी तरबेज व्हावी म्हणून सूपशास्त्राचे पुस्तक आणून दिले. बायकोने रोज वर्तमानपत्र वाचावे, म्हणून तिच्याकडून रोज बातम्या ऐकण्याचा रिवाज ठेवला. स्वारी दौ-यावर असायची. प्रत्येक गावी न्यायाधीश म्हणून समारंभाची निमंत्रणे असत. न्यायमूर्ती रानडे आवर्जून आपल्या बायकोस पाहुण्या म्हणून पाठवत. भाषणाची तालीम घेत. पंडिता रमाबाईंसारखं बायकोनं काम करावं, म्हणून त्यांच्या सभेस स्वतः घेऊन गेले. बायकोला गणित, हिशेबशास्त्र यावे, म्हणून घरच्या खर्चाची जबाबदारी सोपवली. पगार सुपूर्द केला. खर्चाचं पूर्ण स्वातंत्र्य दिलं, पण ते करताना पत्नीस हे सांगण्यास विसरले नाहीत की, ‘काटकसर व टापटीप शिकल्याने मनुष्याचे धोरण व चौकसपणा वाढतो.' हे सांगत असताना न्यायमूर्तीना त्या काळातही घसघशीत ८00 रुपये पगार होता. हे पाहिले म्हणजे संपत्तीची आजची उधळपट्टी व ओंगळ प्रदर्शन अस्वस्थ करते. त्या काळात ते खिशात एक छदामही बाळगत नव्हते. कपाटाला कुलूप नव्हते की जानव्याला किल्ली नव्हती हे विशेष.
रमाबाई सभा, समारंभात बोलू लागल्या. समारंभ घडवू लागल्या, पण त्यांनी स्त्री मर्यादा कधी ओलांडली नाही. एका समारंभात व्यासपीठावरील पाहुण्यांना फुले, तुरे घालण्याचा प्रसंग त्यांच्यावर आला. त्यांनी पाहुण्यांना फुले, तुरे दिले, पण हार घातला नाही. यात सभ्यता, मर्यादा दिसून येते. ती आज पुरुषांनी पाळण्याची वेळ येऊन ठेपली असल्याचे अनेक प्रसंगात लक्षात येते. रमाबाई सभा, समारंभात जात. घरच्या बायकांचे टोमणे त्यांना खावे लागत. 'तुम्ही सभेला जाऊन आला आहात, लुगडे बदलले आहे,
