‘रानातली रात्र’ला. डी. आर. भागवत यांनी 'ए नाईट इन दि वुड' नावाने तो करून एक विक्रमच नोंदवला म्हणायचा. सर्वात महत्त्वाचे भाषांतर... कठीण कर्म असाच त्याचा उल्लेख व्हायला हवा, ते म्हणजे मराठी व्याकरणाचे इंग्रजी भाषांतर. हा पराक्रम केला आहे रमेश धोंगडे व काशीवाली या दुकलीने. ‘मराठी ग्रामर बुक इन इंग्लिश' (२००९) अशा शीर्षकाचा हा अनुवाद क्लिष्ट असला तरी शास्त्रीय अनुवाद म्हणून त्याचे असाधारण महत्त्व आहे.
या नि अशा अनेक मराठी साहित्य कृतींचा लोभस इंग्रजी प्रतिबिंबामुळे ही भाषा प्रादेशिक असली तरी तिचे भाषिक सामर्थ्य ज्ञानभाषा इंग्रजी व राष्ट्रभाषा हिंदीशी स्पर्धा करणारे आहे. कोणत्याही भाषेची क्षमता ग्रंथ संख्येवर अवलंबून नसतेच मुळी! ती भाषा आपल्या ग्रंथांचे किती भाषांत अनुवाद पोहोचविते यावर तिचे योगदान, मूल्य ठरत असते. आज मराठी साहित्य मुद्रित रूपात इंग्रजीत भाषांतरित होते तसेच ते इंटरनेटवर ईरूपांतही प्रकाशित होत असते. मराठी भाषिकांचा विश्वसंचार व वैश्विक निवास या दोन्हीमुळे मराठी साहित्याच्या इंग्रजी भाषांतरात गती आली आहे आणि गुणवृद्धीही होते आहे. अन्य भारतीय भाषिकांच्या तुलनेत मराठी भाषिक समुदायाचे इंग्रजीकरण ही अस्मितेच्या पातळीवर चिंतेची बाब ठरतअसली तरी ‘अमृताची पैज' जिंकण्याच्या तिच्या उपजत वृत्तीमुळे ती अटकेपार झेंडा फडकविण्यात भूतकाळापासूनच अग्रेसर आहे. मराठी भाषा दिन म्हणून आज आपण तिचे स्मरण व नियोजन करत असताना हे विसरता कामा नये की ती विकसित झाली तरच आपली स्वतंत्र सांस्कृतिक ओळख राहाणार.
▄ ▄
