[ प्रकरण
हैं होय. ज्ञानेंद्रियें ज्ञान मिळविण्याला व कर्मेंद्रियें हीं ज्ञान पचवि- याला उपयोगी आहेत. विशेषतः प्रौढ विद्यार्थ्यांनी या गोष्टीचें मनन करावें आणि शिक्षकांच्या मदतीने चुका सुधारून घ्याव्या इतकेंच सांगून हे प्रकरण संपवितों.
गेल्या प्रकरणांत सांगितल्याप्रमाणे विद्यार्थ्यांनीं आपला अभ्यास आटोपून भोजनोत्तर थोडी विश्रांति घेऊन विद्यालयास वेळेवर जातां येईल, अशा बेतानें भोजनास बसावें. वास्तविक कोणत्याहि शिक्षण संस्थेमध्ये शिक्षणाच्या वेळा सकाळीं व दुपारी अशाच असाव्या, ह्मणजे बुद्धीवर सारखा सहा तासांचा ताण पडणार नाहीं. शिक्षणखातें हल्लीं लोकांकडे आलेलें आहे; त्या खात्यांतील प्रतिनिधीनीं प्राथ- मिक व माध्यमिक शाळा तरी सकाळीं आणि दुपारी भरविण्याची योजना करावी; ह्मणजे तरुण पिढीवर बराच उपकार केला असें होईल. विद्यार्थ्यांनीं भोजनास बसण्यापूर्वी विद्यालयांत लागणारी सर्व उपकरणे - पुस्तकें, वह्या, नकाशे, लेखनसाहित्य, नोटबुकें-यांची जय्यत तयारी ठेवावी, ह्मणजे जेवण झाल्यावर धांदल होत नाहीं व त्या धांदलीत कांहीं पदार्थ चुकून रहात नाहींत. हिंदुस्थानांत रेल्वे होऊन बरीच वर्षे झाली, तरी गाडी साधण्याकरितां स्टेशनवर जाण्याचा प्रसंग आला की अद्याप घरांतील बायकांची, स्वयंपाकाची व गांवाला जाणाऱ्याची तारांबळ कांहीं चुकत नाहीं. सकाळीं लवकर जेवून शाळेला जाण्याची पद्धत पडून सुद्धां बरेच दिवस झाले, तथापि विद्यार्थ्यांची धांवाधांव व पळापळ ही कांहीं अद्याप संपत नाहीं. लग्नघाई व घिसाडघाई या पूर्वीच्याच आहेत. त्यांतच रेलवेघाई
