गेल्या पाचसहा शतकांत, व विशेषतः गेल्या पन्नाससाठ वर्षांत युरोपमध्ये विज्ञानाची अगदी अपरिमित वाढ झाली आहे. रसायन, पदार्थविज्ञान, जीवनशास्त्र, राजकारण अर्थशास्त्र मानसशास्त्र या विज्ञानाच्या एकेक शाखामध्येच इतके संशोधन व अभ्यास झाला आहे की, एकेका शाखेच्या अभ्यासासही मानवांचे संबंध आयुष्य पुरणार नाही. अगदी आरंभी जड व अचेतन अशा वस्तूंचाच या शास्त्रांत अभ्यास होत असे पुढे वनस्पती व पशू यांच्या अभ्यासासही सुरुवात होऊन आता विज्ञान हे मानवाबद्दलही काही नियम सांगू लागले आहे. हजार-दोन हजार वर्षापूर्वीची कोणच्याही संस्कृतीची स्थिती पाहिली तर, त्या संस्कृतीच्या बहुतेक सर्व ज्ञानाचा समावेश धर्मग्रंथातच असे असे दिसून येईल. जगदुत्पति कशी झाली, मूलतत्त्वे काय होती, याचा विचार सांख्यकारिका, मनुस्मृती या धर्मग्रंथांप्रमाणेच बायबलातही केलेला आढळतो. पृथ्वीचा आकार, तिची गती, सूर्य, ग्रहमाला, व आकाशातील इतर गोल या संबंधीची माहितीही धर्मग्रंथांतच असे. राजाची कर्तव्ये काय, कायदे कसे असावे हे राजकारणातले प्रश्न, कोणी कोणते धंदे करावे, पैशाची वाटणी कशी करावी इ. अर्थ शास्त्रातले प्रश्न, कोणत्या प्रकारच्या स्त्री-पुरुषांची संतती काय प्रकारची होईल, संकरज प्रजेच्या अंगी काय गुण दिसतील इ. जीवनशास्त्रातले प्रश्न याचाही विचार धर्मग्रंथांत आपणास केलेला दिसतो. सारांश, तत्त्वज्ञान निती व आचार हे जे तीन विषय आज आपण धर्माच्या कक्षेतले म्हणून मानतो, त्याखेरीज भूगोल खगोल, राजकारण, अर्थशास्त्र या विज्ञानाच्या ज्या अनेक शाखा त्यांचाही धर्मग्रंथांत समावेश होत असे आणि असे होणे अगदी स्वाभाविक होते. विज्ञानाच्या या शाखांची स्वतंत्र शास्त्रे म्हणून गणना करण्याइतकी वाढ झालेलीच नव्हती. आपल्याकडे ती वाढ पुढे फारशी झालीच नाही. यूरोपात ती झाल्याबरोबर. त्या शास्त्रांच्या शाखा निराळ्या होऊ लागल्या.
पण वाढ पुरी न झाल्यामुळे असो की, अन्य काही कारणांमुळे असो, विज्ञानाचा समावेश धर्मग्रंथात झाला या गोष्टीचे अत्यंत भयंकर परिणाम
