रामानी रामकथा सांगितली
गुफा बांधला बिकट जंगलात
सुवर्णाचा मृग हून रावण फिरऽ कुपा भवतीन
अशा कथांमधून रावणानंच मृगाचं रूप घेतलं, असं येतं तेव्हा सांगण्या-ऐकण्यात काहीतरी गोंधळ झालाय का, अशी शंकाही येते; पण शेवटी वासुदेव हा ज्या कालावधीपासून आहे त्या वेळी असणारं समाजजीवन, साक्षरता या सगळ्याचा विचार केला तर गाण्यातून असे फरक होणं स्वाभाविक आहे, हे ध्यानात येतं.
त्यामानानं कृष्णकथेवरची वासुदेवाची गाणी उल्हासपूर्ण व जवळची वाटतात. यशोदा-कृष्णावरचं वासुदेवाचं एक गाणं सापडतं. त्यात कृष्णाच्या सर्वांगावर देवी उठल्याचा उल्लेख आहे, त्यामुळं यशोदा बेचैन झाली आहे.
श्रीकृष्णाला देवी निघाल्या यश्वदा तळमळी
किती बाळाला जतन करू मी सावळा वनमाळी
तिच्या या बेचैनीतून तिला वाटते, कोणाची तरी याला दृष्ट लागली असावी. त्यासाठी मीठमोहऱ्या, लिंबू उतरून टाकायला पाहिजे. कृष्ण आजारी पडला म्हणून कंसाला आनंद झाला असेल, असेही तिला वाटते.
कोणत्या सवतिची दिष्ट लागली, झडपलेंच माझें मन
मीठ-मोहऱ्या-लिंबू-नारळ टाकिते उतरून
लवतो माझा डावा डोळा, याचा नाही भरवसा
मथुरेमध्ये खबर कळली तर, कंस हरकेल कसा
या गीतातून यशोदेचे वात्सल्य प्रतीत होते. यशोदा-कृष्ण नात्यातील उत्कट नातेबंधाचं दर्शन होतं.
वासुदेवाच्या गीतामध्ये चांगुणा कथाही आढळते. त्यात शंकरभक्तीचा महिमा दिसतो; पण असं गीत एखाद-दुसरंच दिसतं. भक्तीच्या संबंधित एक वासुदेव गीत पाहायला मिळते. त्या गीतात देवानं भक्तासाठी काय-काय केलं याचं वर्णन येतं...
भक्तासाठी तो जगजेठी, बसुन माळ्यावर
पाखरं उडवी सारंगधर॥
जनाबाईच्या घरी देवानं चाकरी धरली
याची भक्ती आवडली
दळण कांडण धुणं धुवूनी पाटी डोक्यावरी
गवऱ्या वेचून आणतो घरी
