ही नित्य काय गे कुस्ती
सोसावी कुठवर तस्ती
कशी टिकल अशाने वस्ती।
कर याची बंदोबस्ती, ठायिंचा ठायी
कारटा तुजा हा द्वाड यशोदेबाई॥
कृष्णगोपीच्या या शृंगाराचे चित्र रंगवताना या लावण्यामध्ये पुरुष म्हणजे कृष्ण आक्रमक असलेला दिसतो. कृष्णगोपींच्या विप्रलभ शंगारपर लावण्यात मात्र कृष्ण विरहामुळे गोपिकाच्या मनावस्थेचे चित्रण येते. विरह येतो.
कृष्णासाठी वेडी झालेली राधा म्हणते.
या हरीसाठी मी जाहले पहा वेडी।
वाटे घनःश्याम माझ्या डोळ्यापुढे बाई।
प्रपंचात जीव नाही करू तरी काई।
लौकिकाची रीत सारी गेली त्याचे पाई।
गेला बाई सोडून पाह खेडी॥१॥
कृष्णाचा विरह गोपिकांनाही सोसत नाही. त्याच्याबद्दल यशोदेजवळ तक्रार करणाऱ्या गोपी त्याच्या दर्शनाला आसुसतात. संताच्या विराण्यातही ही भावना दिसते. ज्ञानेश्वर लिहितात.
धनुवाजे घुणघुणा वारा वाजे रुणझुणा
भवतारकु हा कान्हा वेगी भेटवा की
चंदनाची चोळी माझे सर्व अंग पोळी
कान्हा वनमाळी वेगी भेटवा की।
यामध्ये सुद्धा विप्रलभ शृंगारभावनाच, डोकावते; पण ही जास्त लावण्यात्मक आहे.
लौकिक शंगारिक लावण्या बऱ्याच शाहिरांनी लिहिल्या आहेत. शृंगारीक लावण्यांचा मोठा श्रोतृवर्ग त्याकाळी लाभला असावा. या लावणीतील स्त्री अधिक कामुक, आक्रमक व परुषी थाटाची आहे. पण ती स्त्री घरची गृहिणी नाही, तर वेश्याव्यवसाय करणारी किंवा व्यभिचारिणी आहे. कारण स्त्रियांच्या तोंडचे उद्गार पाहिले की त्याची खात्री होते. होनाजी बाळाची लावणी
तुझी माझी प्रीत येकदा कधी घडल घडल घडल।
भरनवती आगरास भोगायास न्या गरास।
पाणी विषय सागरास चढल चढल चढल।
कुचकंचुकीत तटतटीत। मंद अंतरी धडधडीत।
लोकसंस्कृतीचा गाभारा ॥ ४२ ॥
