पान:लोक संस्कृतीचा गाभारा (Lok Sanskruticha Gabhara).pdf/157

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

कदाचित तो परमेश्वररूपी माळी असेल.

माळी गेला शेता-भाता पाऊस पडला येता-जाता
पडपड पावसा थेंबी थेंबी
थेंबी थेंबी आळव्या लोंबी
आळव्या लोंबती अंकणा
अंकणा तुझी सात वर्षे
भोंडल्या तुझी सोळा वर्षे

 इथंही परत हस्त नक्षत्र आणि पाऊस याचा संदर्भ येतो. पावसाला आवाहन होतं आणि सोळा वर्षे होईपर्यंत भोंडल्याच्या माध्यमातून आम्ही तुला पूजत राहू, असं सूचित केलं जातं.  इतिहासाचार्य राजवाड्यांनी भोंडल्याच्या गाण्यांवर संशोधन केलं आहे. त्या गाण्यामधून वेगवेगळे अर्थ समोर येतात. पूर्वी हे लिखित साहित्य नव्हते, त्यामुळे सांगणे, ऐकणे या प्रक्रियेतून पुढे जाताना या गाण्यांमधूनही थोडे फार फरक होत गेले; पण लय आणि ठेका मात्र सांभाळला गेला. काही गाणी खास ठेक्याचीच असल्यासारखी;

अतुला मातूला चरणी चतूला
चरणीचे सोंडे हात-पाय खणखणीत गोंडे
एक एक गोंडा विसाबियाचा नागर साडे नेसायचा
नेसा नेसा ग मावल्यांनो सात घरच्या पावण्यांनी
पावण्या गेल्या खोली चितांग टाकलं डोली
चिटक्या मिटक्या करंडफूल ते बाई फूल मी तोडीलं
हादगा देवा वाहिलं, हादग्या तुझा तुरारा

हे भुलाबाईचे गीत म्हणजे पार्वतीच्या बाळाचे गणेशाचे संदर्भ यात वाटतात. हत्तीचे तोंड कारण सोंडेचा उल्लेख आहे. असं बाळ म्हणजे गणपतीच. 'अतुला मातुला' यावरून 'उतू नको मातू नको' चा भास होतो.

मोतीयाचा भराराबाईच्या परसात लिंबारा
लिंबारा खाल्ला गाईनं, गाई गाई दूध गं
दूध दिलं बापाला, बाप्पा बाप्पा अंगारा
अंगारा दिला आजीला, आई आई लुगडं गं
लुगडं दिलं बहिणीला, बहिणी बहिणी धोतर गं
धोतर दिलं गोंडे, दे माळावरचे धोंडे घे

लोकसंस्कृतीचा गाभारा ॥ १५६ ॥