रीतीनें साम्राज्य सरकारास मदत करण्याची संधि हिंदुस्थानाव मिळून, येथील चलन अनायास वाढलें. हा कायदा केला नसता तर येथें नोटा दिल्याबरोबर स्टेट सेक्रेटरीस तेथील निधींत सोनें ठेवणे भाग पडलें असतें व त्यामुळे इंग्लंडांतील केंद्रीभूत सोन्या- पैकीं ६ कोटींचें सोनें एकदम कमी झाले असतें. अर्से होगें त्या वेळी इष्ट नसल्यानें, ही तजवीज करावी लागली. - पुनः १९१७ मध्ये असाच प्रसंग आल्यामुळे, पौंडांच्या सि- क्यूरिटीची मर्यादा ५२ कोटींपर्यंत नेली. यामुळे ४ कोटींच्या सिक्युरिटीशिवाय ४८ कोटींची 'ट्रेझरी विल्स' स्टेट सेक्रेटरीस विकत घेतां आली व त्यांच्या आधारावर हिंदुस्थानांत ४८ कोटींच्या नोटा, रुपये किंवा पौंड निर्धीत न ठेवितां चलनांत आणल्या. १९१८ मध्ये ही मर्यादा ८६ कोटीपर्यंत नेली. ही 'ट्रेझरी बिल्स' व नेहमींच्या १४ कोटींच्या सिक्यूरिटी मिळून नोटांच्या निर्धामधील सिक्यूरिटी १०० कोटींच्या झाल्या. यायोगानें एक- दर नोटांचें व निधीमधील रुपयांचें परस्पर प्रमाण कमी झाले. पुढील कोष्टकांत नोटांचें चलन, सोनें व लक्ष रुपये, रुपये यांचे आंकडे दिले आहेत. साल. सोने नोटांचें एकंदर सोनें चलन. हिंदुस्थानांत. इंग्लंडांत. १९१६-१७ ७६,१० १२,२० ११,९० १०१, २० १९१७-१८ १२,०० १९१८-१९ १४१,०० .२०,४० १० रुपये. १९, ५० 19.01 ३४, १०
