11 JAN रामायणनिरीक्षण दाखविण्यांत येईल, मूळचें उत्तरकांड वाल्मीकीनेंच लिहिलेले असावें असे जरी मी म्हणतो, तथापि उत्तरकांडाचें सद्यः स्वरूप कांहीं तितकेंच ततः प्रतिष्ठितो राज्ये रामो नृपतिसत्तमः । वरं मया याचितोऽसौ रामो राजीवलोचनः ॥ १६ ॥ यावद्राम कथेयं ते भवेत् लोकेषु शत्रुहन् || तावज्जीवेयमित्येवं; तथास्त्विति च सोऽब्रवीत् ॥ १७ ॥ दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च ॥ राज्यं कारितवान् रामः ततः स्वभवनं गतः ॥ १८ ॥ तत इहाप्सरसः तात गंधर्वाच सदाऽनघ । तस्य वीरस्य चरितं गायंत्यो रमयंति माम् ।। १९ ।। या श्लोकांशीं उत्तरकांडातील खालील लोकांची तुलना केली असतां भारतका- रास माहीत असलेल्या रामायणांत तेव्हां उतरकांड होतेंच असे कबूल करावें लागतें; उत्तरकांडाच्या ४० व्या सगत हनुमानादि वानरांस जेव्हां रामानें राज्याभि- षेकानंतर किष्किबेस परत जाण्यास निरोप दिला, तेव्हां हनुमान रामास म्हणाला:- हनूमान् प्रणतो भूत्वा राघवं वाक्यमब्रवीत् ॥ १५ ॥ यावद्रामकथा वीर चरिष्यति महीतले । तावत् शरीरे वत्स्यंत माणा मम न संशयः ॥ १७ ॥ यचैतचरितं दिव्यं कथा ते रघुनंदन | तन्ममाप्सरसो राम श्रावयेयुः नरर्षभ ॥ १८ ॥ तच्छ्रुत्वाहं ततो वीर तव चर्यामृतं प्रभो । उत्कंठां तां हरिष्यामि मेघलेखां इवाऽनिलः ॥ १९ ॥ नंतर राम त्यास म्हणाला:- एवमेतत् कपिट भविता नात्र संशयः ॥ वरील १९ व्या श्लोकांतील ( भारतांतील उतान्याच्या ) " रमयंति मां' हे पद, खालील १९ व्या श्लोकांतील ( रामायणांतील ) 'तव चर्यामृतं श्रुत्वा उत्कंठा तां हरिष्यामे ह्याबद्दल आहे हे मार्मिक वाचकांच्या लक्षांत येईलच !
