शिकवायचं, काय नाही शिकवायचं, कोणती चित्र चालतील, कोणती चालणार नाहीत, कोणते शब्द वापरायचे, कोणते टाळायचे हे नेहमीचेच मुद्दे ऐरणीवर येतात. मग एखादया समितीची स्थापना करायची व तिच्या अहवालाची वाट बघायची. या खेळाला इतक्यात पूर्णविराम मिळेल असं वाटत नाही.
सध्याची स्थिती अशी आहे, की बहुतेक शाळेत लैंगिकतेचं शिक्षण दिलंच जात नाही. मुला/मुलींमध्ये होणारे शारीरिक/मानसिक बदल, लैंगिक इच्छांकडे बघायचा दृष्टिकोन, शारीरिक स्वच्छता, नात्याचे विविध पैलू, जबाबदारी, आपले व जोडीदाराचे अधिकार, लैंगिक सुख, गर्भधारणा, कुटुंब नियोजनाची साधनं, समलैंगिकता, ट्रान्सजेंडर, सुरक्षित संभोग यांच्यावरील सर्व शंका, प्रश्न, काळजी,
भीती अनुत्तरित राहतात.
काही शाळेत दिलं गेलेलं लैंगिक शिक्षण इतकं उथळ असतं, की त्यांना फक्त आपण कसे पुढारलेले आहोत हे दाखवण्यापलीकडे कोणताच उद्देश नसतो, हे स्पष्ट होतं. आपल्याला या शिक्षणातून काय साध्य करायचं याच्यावर त्यांनी विचारच केलेला नसतो. मला उत्तरेत एका नामवंत पब्लिक स्कूलनं बोलावलं होतं. मी त्यांच्या शिबिरात भाग घेऊन, नंतर मी विविध राज्यांतील काही शाळांमधील विद्यार्थ्यांना 'पर्सनॅलिटी डेव्हलपमेंट' कसं शिकवायचं हे त्यांच्या शिक्षकांना शिकवायचं ('ट्रेनिंग ऑफ ट्रेनर्स') हा हेतू. माझ्याबरोबर इतरही काही समाज कार्यकर्ते व डॉक्टर या शिबिरात होते. प्रशिक्षणासाठी विमानाने नेलं, राहण्याची उत्तम सोय केली व पहिल्याच दिवशी सांगितलं, की सेक्स, सेक्शुअल, सेक्शुअॅलिटी हे शब्दच वापरायचे नाहीत, ते वादग्रस्त आहेत. हे काय लायकीचं
ते शिक्षण झालं? साहजिकच मी या प्रकल्पाला पाठ फिरवली.
काही ठिकाणी लैंगिक शिक्षणाच्या नावाखाली काय शिकवलं जातं हा एक भयानक अनुभवच असतो. काही ठिकाणी लैंगिकतेच्या शिक्षणाच्या नावाखाली सेक्सबद्दल मुलांमध्ये भीती भरवली जाते. मला एकदा एक संस्थेने लैंगिक शिक्षण शिकवणाऱ्या काही शिक्षकांबरोबर चर्चा करण्यास बोलावलं होतं. उद्देश होता की त्यांचे जे काही प्रश्न आहेत याच्यावर त्यांना मी काही मार्गदर्शन करावं. त्यांच्याशी बोलताना माझ्या अंगावर काटा आला. एका शिक्षकाकडून आलं, “मी गुप्तरोग/एचआयव्ही/एड्सचे परिणाम दाखवून मुलांच्या मनात संभोगाबद्दल भीती भरवतो." प्रत्येक वाक्यात त्यांचे या विषयाबद्दल पूर्वग्रह व अज्ञान डोकावत होतं. जेव्हा एक शिक्षिका म्हणाल्या ,"गर्भसंस्काराचा वापर करून आपण गर्भाच्या भावी लैंगिक आयुष्यावर नियंत्रण करायचा प्रयत्न केला पाहिजे," तेव्हा मात्र दगडावर डोकं आपटून काही फायदा नाही हे जाणून, मी माझं सत्र झट्दिशी आवरतं घेतलं. बरं शिक्षकांनी शिकवलेल्या गोष्टींकडे दुर्लक्ष करून नुसतं पाठ्यपुस्तकातून
११
