पान:माझ्या शेतकरी भावांनो आणि मायबहिणींनो... (Mazya Shetkari Bhavanno Mayabhaininno...).pdf/२८८

कमी करता येतात, आधीच्या तंत्रज्ञानाकडे माघारी जाऊन नाही.
 हरित क्रांतीच्या तंत्रज्ञानानंतर आणखी एक तंत्रज्ञान पुढे आले. ज्या तंत्रज्ञानाचा फायदा कापूस उत्पादक शेतकरी घेत आहेत. बीटी कॉटन हे नाव आता सर्वांना माहीत आहे. बीटी कॉटनमुळे सबंध कापूस उत्पादक भागाचा उद्धार झाला. हे तंत्रज्ञान काय आहे?
 हरित क्रांतीचे तंत्रज्ञान म्हणजे चांगल्या वाणाचे बियाणे घेतले, त्याला योग्य त्या प्रमाणात खते, औषधे दिली, पुरेसे पाणी दिले म्हणजे पीक वाढते; पण पूर्वीच्या काळापासून शेतकऱ्यांची बी निवडायची पद्धत अशी होती की, आपल्या पिकात जे काही बी निघेल त्यांच्यातले चांगले चांगले टपोरे, दाणेदार निरोगी दिसते असे बियाणे निवडून काढायचे आणि ते पुढच्या वर्षी शेतात पेरण्याकरिता ठेवायचे. हरित क्रांतीच्या येण्यामुळे पूर्वीचे साधे बियाणे गेले, त्याच्याऐवजी संकरित बियाणे आले. हरीतक्रांतीच्या तंत्रज्ञानामध्ये माणसाने डोके चालवून नवीन तंत्रज्ञान काढले की एखादे चांगले बियाणे आपल्याला तयार करायचे असेल तर स्थानिक वाणाबरोबर आपल्याला हव्या असलेल्या गुणधर्माच्या वाणाचा काही पिढ्यांत संकर करीत राहाणे. उदाहरणार्थ, समजा आपला गहू सध्या लहान आहे. तो गहू आपल्याला लांब करायचा असेल तर लांब जातीचे गव्हाचे बियाणे निवडून त्याचा संकर जर आपण नेहमीच्या जातीच्या गव्हाबरोबर केला तर पुढच्या पिढीतला गहू लांबट होऊ शकतो. या लांबी वाढलेल्या नवीन गव्हाबरोबर लांब जातीच्या बियाण्याचा संकर केला म्हणजे त्याहून अधिक लांबीचा गहू मिळेल. असे लांबता लांबता तांत्रिकदृष्ट्या गहू शेवयाच्या आकाराचाही होऊ शकतो. आपल्याला तो करायचा नाही, कारण शेवायाच्या आकाराचा गहू घेऊन करायचे काय?
 या तऱ्हेने संकरित वाण तयार झाले. त्यानंतरसुद्धा मनुष्यजातीने बुद्धी चालवली आणि त्याने विचार केला की, एका बियाण्याचे वाण घ्यायचे, दुसऱ्या बियाण्याचे वाण घ्यायचे, त्यांच्या फुलामधील स्त्रीकेसर, पुंकेसर एकत्र करायचे आणि पिढ्यान्पिढ्या वाट पाहायची ही फार वेळ खाणारी गोष्ट आहे. त्याच्यापेक्षा लवकर होणारी काही गोष्ट नाही का?
 तेव्हा नवीन तंत्रज्ञान काढले गेले - बायोटेक्नोलॉजी म्हणजे जैविक तंत्रज्ञान. लांबडा गहू आपल्याला करायचा तर लांबड्या गव्हात असा कोणता 'गुण (Gene)' आहे जो गव्हाला लांबडा करतो? तो जर का गुण काढून आपल्या गव्हात टाकला तर तुम्हाला पाहिजे त्या प्रकारचे नवीन वाण तयार करता येते. असे म्हटले जाते यात थोडी अतिशयोक्ती असली, कारण आपण अजून तेवढी प्रगती

माझ्या शेतकरी भावांनो मायबहिणींनो / २८८