पान:मराठ्यांचा इतिहास भाग ४.pdf/१४७

(१३६)

बद्दल त्याला मोठाच विचार उत्पन्न झाला. त्याला स्वतःलाही प्रारंभी आदिलशहानें विजापूर येथें बोलाविलें होतें, आणि खुद्द शहाजीकडूनही त्यास विजापूर येथे निघून येण्याबद्दल पत्र पाठविलें होतें. परंतु माता जिजाबाई व पत्नि जिजाबाई, व इतर मंडळींनी त्यास विजापूर येथें जाण्याची सल्ला दिली नाहीं म्हणून त्यानें तो बेत टाळला; मोंगल बादशहा शहाजहान यांजकडे वकील पाठवून व त्याच्यामार्फत, आपण बाद. शाही नौकरी करण्यास तयार भाहों " असे बादशहास, व त्याचा दक्षिण प्रांताचा सुभेदार असलेला मुलगा शहाजादा मुरादबक्ष यांस कळवून तिकडे संधान बांधिलें; व आदिलशाही प्रदेशांत धुमाकूळ माजविण्यास सुर- वात केली. तेव्हां महंमदशदानें बल्लाळ बेडर, फत्तेखान व मुसेखान या तीन सरदारांना शिवाजीवर रवाना केले. या वेळी शिवाजी पुरंदरच्या किल्लयांत होता. त्यामुळे हा किल्ला हस्तगत करून घेण्याची कामगिरी फत्तेखान व मुसे- खान या उभयतांनी आपणाकडे घेतली व बल्लाळ बेडराकडे, पुरंदरपासून तीन कोस पलीकडे असलेला शिरवळचा किल्ला हस्तगत करण्याची कामगिरी सोपविली. त्याप्रमाणे बेडरानें येऊन शिरवळचे ठाणे काबीज केले. या वेळी शिवाजीचा सरदार भीवराव हा शिरवळच्या आसपास होता; त्यानें शिरव- ळच्या ठाण्याचे योग्यप्रकारें संरक्षण न करितां तो शिवाजीकडे परत आला; परंतु हे त्याचें वर्तन शिवाजीस पसंत पडले नाहीं; त्यानें भींवरावास आल्या पावलानें परतून शिरवळचें ठाणे पुन्हां इस्तगत करून घेण्याचा हुकूम दिला. त्याप्रमाणे भींवरावाने तिकडे जाऊन मोठ्या त्वेषानें हल्ला चढवून शिरव- ळचा किल्ला हस्तगत केला; त्या वेळी उडालेल्या चकमकीत बल्लाळ बेडर ठार झाला, व त्याच्या उरलेल्या सैन्याची पूर्णपणे पांगापांग उडाली. इकडे फत्ते- खान व मुसेखान यांनी पुरंदरवर हल्ला चढविला; पण तो शिवाजीनें परतून लाविला; तेव्हा इरेस चढून संधी साधून त्या उभयतांनी पुन्हा निकराचा इल्ला चढवून ते थेट किल्ल्याच्या दरवाजाशी येऊन भिडले; तेव्हां त्या ऐन आणिबाणांच्या प्रसंगी शिवाजी आपल्या कांही निवडक सैन्यासह किल्ल्याच्या बाहेर पडून शत्रूसैन्यावर मोठ्या निकरानें तुटून पडला; व त्या सैन्यास त्यानें तेथून पिटाळून लाविलें. त्या खणाखणीत मुसेखान प्राणास मुकला, व