१५
आणि पिढीजाद असावेत. कारण, ते तसे वंशपरंपरेने चालत
आलेले असले, तरच त्यांच्या मनांत स्वप्रभूविषयीं दिवसानूदिवस जास्त प्रेम वाढत जाऊन, ते निमकहरामपणा करण्यास
सहसा प्रवृत्त होत नाहीत. तसेच हे मंत्री शूर व शास्त्रज्ञ
असून, मोठ्या कुलांतले व समरांगणांत तरवार गाजविलेले
असावेत, म्हणजे त्यांस दुर्धर प्रसंगाचा यत्किंचितही
बाऊ न वाटतां, सोंपविलेले कार्य ते मोठ्या हिमतीनें, उत्साहाने, व अलौकिक साहसाने तडीस नेतात. अशा प्रकारचे मंत्री पसंत केल्यावर महत्वाच्या हरएक बाबतींत राजानें त्यांची सल्लामसलत घ्यावी. आणि संधिविग्रहादि विचार, साम दाम दंड भेदादि प्रकार, प्रजाशासनपद्धति,
प्रजेचे शिक्षण व पोषण, सेनारक्षग, आणि कोश व स्त्री-
वर्गादिकरून एकंदर राष्ट्राचे संगोपन, ह्याविषयीं डोळ्यांत
तेल घालून रात्रंदिवस राजानें मनन करावें.
सचिवमंडलानंतर विशेष महत्वाचा सेवक वर्ग म्हटला
राजदूत.
म्हणजे राजदूत होय. हा आपल्या
कामांत अगदी निष्णात असला
पाहिजे. व हा जितका चतुर आणि मुत्सद्दी असेल,
तितकें ह्याचें श्रेष्ठत्व साहजीकच जास्त असतें. कारण,
१ तैः सार्धं चिन्तयेोनित्यं सामान्यं संधिविग्रहम् ।
स्थानं समुदयं गुप्तिं लब्धप्रशमनानि च ॥ ५६ ।।
( मनुस्मृति. भ. ७.)
