२१
नाण्यांपैकी शं नाणीं हिणकस झाली आहेत असे आढळून येतं तेव्हां ते तीं
नाणीं प्रचारात ठेवून चांगलों नाणी आटवण्याकरितो ह्मणा किंवा परदेशों पाठ-
विण्याकरितां ह्मणा, जवळ ठेवू लागतात. व एकदा हउवया वजनाचीं नागों
सरकारने ठरविलेल्या दरानें स्वीकारण्याची अडचण दिसूं लागली म्हणजे ही
शामनें सांगितलेली प्रवृत्ति दिसून येते. तेव्हां सांगावयाचे तात्पर्य
ज्या वेळी देशांत चांगलीं व वाईट मिळून असलेली नाणी लोकांना लागणाच्या
नाण्यांपेक्षा जास्त असतात तेव्हांच हा ग्रेशामचा नियम खग ठरतो.
दुसरे असे की, एकाच वेळी चांगलों व वाईट नाणी प्रचारांत असतांना
लोकमताविरुद्ध किंवा प्रचलित रूढीविरुद्ध, ग्रेशम म्हणतो त्याप्रमाणे, चांगलें
नाणे अदृश्य होऊन वाईट न णें प्रचारांत येईल ही गेष्ट शक्यच नाही. असो.
ही परिस्थति लक्ष्यांत घेतली तर ग्रेशामनें सांगितलेल्या नियमांत थोडी हुधा-
रणा केली पाहिजे. ती अशी की, ह्य तःमच्या विधानाला नियम ही संज्ञा न
देतां सापेक्ष तत्व किंवा प्रवृत्ति हें नांव द्यावे व तें तत्त्र खालील भाषेत व्यक
करावें. 'एखाद्या देशांत एकापेक्षा अधिक घातून नाणी (कधी कधीं एक-
बातू व कागदी नोटा ) प्रचारांत असतील व ह्यांपैकी एका धातू (किंवा
कागदी नोटा) न.णे ह्याचा उपयोग वस्तूची अदलाबदल करण्यापेक्षा दुसन्या
कामांत जर जास्त होत असेल तर हिणकस झालेले नाणे, लोकांच्या गरजांपेक्षां
ही हिणकस व चांगली नाणी जास्त झाली असल्यास चांगल्या नाण्याला
हुसकाऊन देईल; मात्र लोकमत किंवा रूढ ह्या हिगकम नाण्याच्या प्रचाराच्या
विरुद्ध असले पाहिजे.'
