ता ता लाज आहे. ज० तात. ब्यूगुलाचा सुरावर नाचू लागतात. एखाद्या खोलीत गाणे चार असतां वर छतांमध्ये उंदरांना ते ऐकून इतका आन -बरे विनायक, तुझ्या भाऊची दरमहाची होतो की ते इकडे तिकडे उड्या मारून नाचू ला रत नाहींत. असे ह्मणतात की घोड्याला आपल्या पुढ मेंढरांना व गाईमशींना गाणे बजावणे फार आ डते. मेंढपाळ आपल्या कळपांसाठी नेहमी अलग ज०-आता मात्र बरोबर, नानाने पैसे न देण्याची वगैरे मधुर वाद्य वाजवितात व त्यांचे असे मत आ जी कारणे सांगितली ती अगदी रास्त आहेत. विनायक, की गाणी ऐकून मेंढरांना चारा लवकर पचन होते टकरी मोट हांकीत असतां नेहमी काही तरी गार रीतीने लोक पहिल्याने थोडे कर्ज काढितात, व ते फे- असतो व माझ्या पहाण्यांत आले आहे की बैल आप कर्जाची रकम वाढते. आणि तिचे व्याजही देण्यास दां, दां, दां मटले की नेट लावून मोटा ओढतात 26 बालबोधमेवा. [ 'फेब्रुएरी ना०-खरी मगजे ! मी काय खोटे बोलेन वाटते! ण्याची मोठी होस दाखवितात. मांजरांना बहुतक खोटे सांगून मला काय करावयाचे आहे ? गाणे बजाविणे सहन होत नाही. तथापि वि०-होय, गोष्ट खरी आहे. पैशासंबंधाने माझ्या कित्येक मांजरें पहाण्यांत आली आहेत की ती भाऊचा अगदी नाइलाज आहे. लोक चोहोकडून चालले असतां आपला आनंद शेपूट हालवून प्रदा ओढतात, मारवाडी तर बोचून खातात. सुखाचे दोन करितात. एका मांजराला अशी संवय होती की को घांसही खाऊ देत नाहीत. दिवसा बाहेर पडून तोंड शिटी वाजवू लागला ह्मणजे जवळ जाऊन त्या दाखविण्यासही लाज वाटते. फार तर काय, जर तुझी ओंठावर आपले पंजे ठेवावेत. सशांना गाणी माझ्या भाऊला नवथर पाहाल तर पूर्वीच्या चतुर्थांश- आवडतात. कित्येक चाली ऐकून त्यांना अत्या ही त्याचे शरीर राहिले नाही असे तुह्मांस वाटेल. होतो व कित्येक चाली त्यांना अगदी ऐकवत नाही . इतका तो कृश झाला आहे. बाबांनो, सध्या माझ्या उंदरांना तर गाणे बजाविणे इतके समजते की ते भाऊला दोष लावू नका. सध्या त्याचा अगदी नाइ- प्राप्ति काय आहे? यांना गाण्याच्या निरनिराळ्या चालीस ना० -- -अरे, त्याला काय विचारतोस, आणि तो ओळखतां येतात. लष्करी घोडे तर चला आपण घरी जाऊं. पैसे खर्च होतात की सांप्रतचे प्राप्तीने ऋणमुक्त होण्या- ची आशा त्यास मुळीच राहिली नाही. कर्ज काढण्याची वाईट संवय जडली असतां त्यापासून मला एका मशीची अशी गोष्ट माहीत आहे किती भयंकर परिणाम होतात हे चांगले ध्यानांत धर. बाजा वाजविल्यावांचून ती दूध पिळू देत नसे. पुनरपि कधीही कोणापाशी कर्ज मागू नको. अशाच डण्याकरितां दुसरे कर्ज काढितात. असे करितां करितां कान हलवून मोठ्या आवडीने ते गाणे ऐकतात व त्यांस सामर्थ्य राहत नाही. मग मुद्दल कोठून फिट- सिंह, आस्वल यांनासुद्धा गाण्याचा मोठा नाद असते णार ! अखेरपर्यंत ते कधीही कर्जमुक्त होत नाहीत. पाण्यांतल्या सील" नामक माशाला व इतर तात्पर्य हेच की, मनुष्याने कधीही ऋण काढू नये. कित्येक माशांना गाणे इतके आवडते की ते एक आदा पाहून खर्च करावा किंवा अंथरूण पाहून पाय जमून स्वस्थ ऐकत राहतात. 'सील पसरावे अशी जी ह्मण आहे तिचा तथ्यांश काय हे लोक अशा वेळेस त्याला गोळी घालून मारितात रा० म० मेहेंदळे. बाजारांत नेऊन विकतात. सपांना तर पुंगीचा नाद कसा आवडतो हे आपणा सर्वास माहीतच आहे. पालींना गाणे आवडून त्या कधी जनावरें व संगीत. कधी नाच करितात किंवा उलट्या सुलट्या उड्या एक फ्रेंच ग्रंथकर्ता असें ह्मणतो की सर्व कलांपैकी मारितात. गायनकला मात्र जनावरांस, मूखांस व वेड्यांस ग्राह्य पक्ष्यांपैकी पुष्कळांला गाणे आवडते. मैना, राघू आहे. उदाहरणार्थ कुत्र्यांना गाणे बजाविणे फार इत्यादि पाखरांना तर गायाला शिकवितां येते. परंतु आवडते. गाणे चालले असतां कुत्री मोठ्या आवडीने घुबडाला मात्र संगीत अगदी सहन होत नाही. जर नीट बसून लक्ष्य लावून ऐकतात. कित्येक कुत्रे त्याला बळेच गाणे ऐकायास लावले तर तो तडफडून नियमाने देवळांत जाऊन तेथील बाजाचा सूर ऐकः प्राण सोडितो. मो - " धरणार लक्षांत धर..
