पान:प्रशस्ती (Prashasti).pdf/161

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

 ‘शाही वारी' हा विनोदी लेख पंढरपूरच्या वारीवर बेतलेला आहे. भागवत धर्माची पताका खांद्यावर घेऊन जाणारा अनवाणी वारकरी आणि माथ्यावर तुळस घेऊन त्याच्या मागं सावली धरणारी त्या वारक-याची भाविक घरधनीण, त्यांनी केलेल्या पंढरीच्या वा-या म्हणजे जीवन शिणवत, झिजवत केलेला विठूचा धावा. त्यामागे भक्ती होती व निर्मळ मनाची एकतानता. वारक-यांची वारी म्हणजे ‘भुकेला कोंडा नि निजेला धोंडा' पण प्रतिभा जगदाळे यांनी वर्णिलेली ‘शाही वारी' म्हणजे फॅशन म्हणून केल्या जाणाच्या सुखवस्तू व श्रीमंतांचा आध्यात्मिक विलासच होय. हेलिकॉप्टर मधून उतरायचं, वारीमध्ये मनाला येईल तेव्हा सामील व्हायचं, मनाला येईल तेव्हा गाडीत पहुडायचं, खाणे पिणं, झोपणं, पोषाख साच्यात शाही थाट! हे सारं कमी म्हणून श्रीमंतीच्या जोरावर दर्शनाच्या पाळीत मध्येच घुसून दर्शन घ्यायचं. वारीची सार्थकता म्हणून पार्टी करायची. या सर्वातून लेखिकेने नवश्रीमंत, उच्च मध्यमवर्गीय समाजाची मानसिकता, जीवनशैली, जीवनाचे तत्त्वज्ञानच स्पष्ट केले आहे. आयटीतील एनआरआयांच्या पालकांची ही ऐटीतली जिवाची मुंबई यातून परमेश्वरच काय त्यांचा आत्मा आणि आत्मही त्यांना भेटणार नाही. हे लेखिकेने ज्या हलक्याफुलक्या लेखन वर्णनातून सहज स्पष्ट केलेलं असलं तरी ते हलकं नव्हे. ते तुम्हाला अंतर्मुखही करतं.

 ‘श्वान पुराण' मध्ये गिट्या आणि त्यांचा कंपू म्हणजे असाच नव श्रीमंत वर्गाच्या घरात जन्माला येणाच्या नव्या पिढीचा पराक्रम चित्रित करणारा लेख. यात या वर्गाच्या माणसापेक्षा कुत्र्यावर असणारा जीव, जसा स्पष्ट होतो, तसा कुत्र्याला माणसापेक्षा अधिक असणारी किंमतही त्यातून अधोरेखित होते. नवश्रीमंतांचं जिणं, जगणं, लिहिणं, वाचणं, शोक, फैशन या सर्वातून जागतिकीकरण, मुक्त अर्थव्यवस्था, उदारीकरण, खासगीकरण या सर्वातून येणारी चंगळवादी संस्कृतीच लेखिका चित्रित करते. ती लेखात कोणतंही भाष्य करत नसली तरी तिची सुप्त वेदना मात्र स्पष्ट झाल्याशिवाय राहात नाही.

 ‘व्यथा खिशाची, कथा फराळाची' नव्या कमावत्या, सुशिक्षित । स्त्रियांच्या उधळपट्टीचं व तोरा मिरवणाच्या मिजाशी जीवनाचं चित्रण

आहे. वैश्विक संस्कृतीत जगात स्थानिक परंपरा कवटाळणाच्या या वामाज, मसाज ऑर्डर देऊन आणलेला फराळ खात दिवाळी साजरी करतात. परंपरा म्हणून फराळाचं ताट एकमेकींकडे पाठवतात. सान्यांचा फराळ, पदार्थ, चव, रंग, रूप सारखं चित्रित करून लेखिकेने सण, संस्कृतीचे सपाटीकरण,

प्रशस्ती/१६०