________________
साक्षीसनालायरय माणसे. (११) साक्षीदार नि:संशय रयोटे बोलेलच अशी खात्री असली तर तो नालायरस आहे. मग अवंतर गोष्टीनी तोलायरय असला तरी उपयोग नाही. परंतु साक्षीदार खोटे बोलणाराआहेच अशी खात्री कशावरून करावी ? त्याअर्थी असली कल्पना घेणे व्यर्थ आहे.त थापि साक्षीदाराचा मुरव्यत्वे करुन दुर्गुण कोणता कोणत्या दुर्राणानें तो नालापरव होतो हे दारचविण्यासागैलिहिणें अवश्य असल्यामुळे लिहिले आहे. ९१२) मी आपल्याजवळ मीजसा परा आहे तसेच न्यायाधीशाजवल परेपणाने आ पलें सत्य कायम ठेवीन असेंजो लक्षात वागविन नाही तोसाक्षीदार प्रायः उपयोगीनाही परंतु हेसमजणे कठीण आहे. (१३) ज्याला जोमजकूर माहीत नाही तो त्याचावीत साक्षीस नालायक आहे हे मुरव्य खें ध्यानात ठेवावें.गेरमाही नगारांचे साक्षीनी पुकल कागदपत्र जवान्या गंगेरे ला र केले म्हणून खटला तयार केला असे होत नाही. (१४) राजा किंवा राणीच ज्यास कोर्टात येण्याची मुद्दाम माफी केलीआहे असलेली, हेजरी सासदेण्यास सर्वगोशनी लायरब असले तरी ते कोनि येऊन साक्ष देणारे न. हेत त्याअर्थी त्यांचीगणना कोर्टात येऊन साक्ष देणारांत नालायरवा पैकीच करावी. ९१५) ज्याचे साक्षीपासून लोकोपयोगी कामांत नुकसान असते नसलीमाक्ष कोर्टानघेऊनये मगनी मनुष्याचीअसो किंगा दस्तऐवजाची असो-घेणेच झालीवर येकानति तीने न्यायाधीशाने स्वतःचेसमजुतीसुरनी घ्यावी. (१५) अजारी किंवा कोर्टात येण्याची ज्याला सुदाम माफी केली आहे व बडेलोकाया गैरे अदबशीर मर्यादेच्या बायका यांचीसात घेणे जाली तर त्यांचे परी जाऊन घ्या वी. मग न्यायाधीशाने स्वत: जावे किंवा कोणी मनुष्यास वापथ देऊन साक्ष घेण्यापू तो व्याजला अधिकार देऊन सात घेवनानी.यांतून कसेही केले तरी चितानाही- कवि (9ज आपले सरकारचे राज्यकारस्थानात ज्यासाक्षीने विरोध मेईल असली साक्ष घेऊनये.मगनी लेवी रस्ताऐवजावरून असो किंवा नोउनी असो- अशा कागान सा सद ग्याविषयी किंवा दल ऐवज हजर करण्या विषयी साक्षीदारावर सक्ती करनये. म येणेप्रमाणे मनुष्येवकागद साक्षीस नालायरब आहेन 10 १७ अभिप्राय देणारे साक्षीरार कशाने नालायरय समजाये त्याविषयी (कंसातील आकडे या कलमाचे पोटच्या रकमा समजाया) (7 ज्या कामाची ज्याला दर्द समजत नाही किंवा जे काम ज्याला अवगत नाही नसल्या मूढमनुष्याची त्या भकर्णात अभिभायरुपाने साक्ष घेऊनय, कारण त्याका मान साक्षपेण्यास तो नालायरख आहे.' (२) सदई अनये पदार्थ किंगवस्तु नऔषधी किंवायं ज्यात्या कामास उपयु
