आई होण्याच्या रस्त्यावर होती. मुदी नवन्याच्या अंगावर फेकून शांतू संतापाने. जळत परत माघारी आली. पाठकबाईनी तिला मानवलोकच्या मनस्विनी महिला प्रकल्पाचा पत्ता दिला नि शांतू दिलासा घरातली पहिली मानकरीण झाली.
शांतूने लिहायवाचायला शिकावे असा वैदेहीचा… मनस्विनीतील संवादिनीचा नेहमी आग्रह असे. पण या बाईसाहेबांचं मन त्यात कधी रमलंच नाही. दिलासात सहा महिने राहिल्यावर आम्ही तिची नेमणूक स्वयंपाक विभागात केली. आमच्या मम्मी… गंगामावशी आता थकल्या होत्या. त्यांचा भारही हलका होणे आवश्यक होते. त्यातून शांतूला बालसदनातील मुलांचा लळा लागला होता. ती त्यांची काळजी घेऊ शकत होती.
शांतूची विचार करण्याची ताकद विलक्षण होती. कोणत्याही प्रश्नाचे उत्तर तिच्याजवळं तयार असे. दिलासातील एक महिला एका मुलीची आई होती. मुलगी मामाजवळ होती. जांबुवंतीला शरीरातील भोग छळत. बाई माणूस आहे. तिलाही शरीर वासना…भावनांची ओढ असते. संस्थेत एक तरुण, वॉचमनचे काम करी. पहाटे पाच वाजता मम्मीला जागे करून तो झोपत असे. जांबुवंती त्याची खोली झाडायचे निमित्त करून तिथच रेंगाळत राही. रात्रभर जागलेल्या त्याला तिचे रेंगाळणे, वेगळ्याच नजरेने पहाणे अस्वस्थ करी. शेवटी त्याने त्याची अडचण मला सांगितली. ही अडचण डॉ. लोहियांकडे-बाबूजींकडे सांगायचा संकोच वाटला. माझ्या मनासमोर नवाच प्रश्न उभा राहिला. शरीराच्या नैसर्गिक मागण्या संपन्नतेने पूर्ण करणाऱ्यांनी कोणत्या भाषेत त्यागाच्या नि उपवासाच्या प्रतिष्ठेच्या कहाण्या सांगायच्या? मी बेचैन होते. माझी व्यथा मी शांतूसमोर मांडली. शांतूचे धडक विधान. "आन त्यात काय काळजी हो? अन् एवढं काय मनाला लावून घेता? ज्याच्या त्याच्या कपाळाची पाटी वेगवेगळीच लिहिली जाते."
तिने जांबूला समजावले ते असे, "जांबू! यकांदा जिलबी खाल्ली काय नि रोज खाल्ली काय तिची चव येकच की! तुज्या नसीबात यकदाच होती. रोजची आठवन आली तर चव आठवावी नि समाधान मानावं. अगं तुला तरी पोटची लेक आहे. तुजं आजचं आयुष्य शिक्षान नाही म्हणून नासलं. लेकीला शिकीव. पायावर हुबी कर. त्यासाठी लई कस्ट करावे लागनार. अशी इकडे तिकडे हुंगत
