- १८ - रेषा धरून असावे; इतर लोकांचे डावपेंच आम्हीं ओळखावे, पण ते सावधगिरीने गोमंतक 2 वागण्यासाठी, गोमंतकाला मागसलेला प्रांत म्हणून कोणी इतरांचा फायदा आम्हीं घ्यावा पण तो नाव ठेवो ; तो मागसलेला असला तर स्वतःची प्रेमाचा मोबदला देऊन, इतर लोकांत आम्हीं जाहिरात करण्यांत, जीवनाच्या लटपटी कर- मिसळून जावे पण स्वत्वाची जागृति ठेवून. यात व आजकालच्या संभावित शब्दांची इतर लोकांकरत आम्हीं सुखनैव राबावे, पण चचव करण्यांत ! श्रीकृष्णांनी वर्णिलेल्या ते कर्तव्यबुद्धीने आणि इतर लोकांचा इतिहास ५ सपत्तीच्या बाबतीत त्याचा आढावा अजून वनविण्यांत आम्ही मदत करावी पण ती "नकारक नाही. ऋषींनी महत्व दिलेल्या स्वतःचा इतिहास न गमावतो. आमच्या पूर्वअमाच्या बाबतीत तो अजून कंगाल जांची आंखलेली रेषा ही, आणि ती तशीच नाही. श्रीज्ञानेश्वरांनी सांगितलेल्या पुढे ओढीत नेणे हेच आमचे खरे तत्त्व ! माणुसकीच्या लक्षणांतून तो अजून उठलेला या तत्त्वाची घोषणा गोमंतकवी भूमि नाहीं. श्रीतुकारामांनी केलेल्या विष्णुदासांच्या कणाकणांतून करीत आहे. या ध्येयाची व्याख्येतून तो अजून गळलेला नाही. आणि इशारत उंच मान करून उभे राहिलेले माड जेव्हा जेव्हा या गोष्टींपासून तो दूर सरकू आपल्या झावळ्यांच्या शिराशिरांतून देत लागतो तेव्हां तेव्हां थप्पड खाऊन त्याला आहेत. हा मार्ग चोखाळण्याचा संकेत पिवळ्या परत आपल्या स्थानीं यावे लागते. आपल्या चिमण्या आपल्या मोहक सुरा सुरांतून जागेवर अढळ राहाण्याची जणू काय सर्वदमके काळाकडून त्याला इशारत मिळते ! गोमंतक । लोक म्हणोत, ती बाब महत्वाची नाही. काम करावे. मा किंबहुना उपेक्षणीय आहे. तो साधा राहो असे मी म्हणेन, पण अहंकाराचा वा याला न लागो : दंभाची पीडा त्याला न प्रज्या दिवसानुदिवस काढीत आहेत आणि हे कर्तव्य बजावण्याची गर्जना पर्वतांच्या दरी गुहांतून " साधा भोळा आहे असे बाहेरचे रातबेरात ऐकू येत आहे ! माणुसकी राखून बि महत्वाची नाही. काम करावे. माणूसपण हे पहिलें, स्वीकारलेला व आहे. तो साधा भोळाच पेशा नंतर, तो इमाने इतबारें कर्तव्यता बुद्धीने न; पण अहंकाराचा वारा सजवावा, पण अंतरींचा ज्ञानदिवा सदैव दभाची पीडा त्याला न प्रज्वलित असावा. निज हृदयींची खूणगांठ सलेले अंगचे गुण घालविण्याची अशी दृढ़ बांधलेले ठेवावी. रस्त्याच्या आखीव " इतर लोकांकडून गुण जागेतून प्रवास करतांनां ध्येयाच्या मुक्कामाकडे " पण त्याबरोबरच असलेले दृष्टि असावी. तत्त्वाची शिकवण हेच या र लोकांच्या वर्तनापासून भूमीचे वैशिष्ट्य आहे. गोमंतकाची भूमि वा, पण त्याबरोबर आपली पुण्यभूमि होय ! या भूमीवर हजारों वर्षापासून वाधो, आणि असलेले अंगचे गु बुद्धि त्याला न येवो ! इतर आम्ों मिळवावे पण त्याबरा क्षित करावे; इतर लोकांच्या वर्तनापासून भूमीच आम्हीं बोध घ्यावा, पण ६९.
