घाणेरडे तूप, दांतवण, धडधडीत घासलेट मिसळलेले गोडे तेल वगैरे धूमधडाका खपत आहे. घासलेट स्वस्तेंं म्हणून गांवढेकरी तें वापरतात, परंतु तें अत्यंत कनिष्ठ प्रतीचे असते. साफ धूर घालविणारे दिवे घेण्याची बहुतेकांना ऐपत नसते. सबब लोक उघड्या चिमण्या वापरतात, व घासलेटचा धूर सर्वांच्या घशांत भरतो. तालुक्याच्या पेठांत सुद्धां, राकेलचें मिश्रण नाहीं असें खोबरेल मिळत नाही. शहरचे व्यापारी बटलरांजवळून उकळलेला चहा घेऊन तो वाळवून पूट देऊन विकतात, हे सर्वश्रुत आहे. नानाशास्त्रकलासंपन्न युरोपियन व्यापारी वाटेल ती मिसळ सफाईने करतात, आणि मालाचें हिडीस स्वरूप झांकण्याच्या युक्तया योजतात. त्यापुढे देशी माल आंधळा दाखवितो. द्रव्यलोभाने अमेरिकन व्यापारी वाईट मांसांचे डबे निवळ भपक्यावर खपवीत, असा बोभाटा होऊन त्याबद्दल युरोपियन लोक चिडल्याचे पुष्कळांच्या वाचनांत असेलच. 'खेडें तेथून वेडे'. अगोदर त्यांना ज्ञान कमी आणि एकजुटीने वागण्याची धमक त्याहून कमी. ज्यांना गांवच्या दुकानदारांच्या वस्तादगिरीला तोंड देता येत नाही, ते युरोप-अमेरिकेच्या द्रव्यलोभाने निर्माण केलेला खोटा माल खपविण्याच्या युक्त्यांपासून आपला बचाव काय करणार ? गोरे लोक उपजत व्यापारी व स्वावलंबी असल्यामुळे युरोपअमेरिकेचा खोटा माल त्यांमध्ये खपत नाही. शहरांत लोक छट, दुकाने मुबलक, व बाजारावर देखरेखही बरीच असते. खेड्यांत सर्व काही ह्याच्या उलट. ती बिचारी व्यापारी चढाओढीच्या भोवऱ्यांत सांपडून पुरे गोते खात आहेत, आणि जगांतल्या सर्व सोद्या व्यापायांच्या भक्ष्यस्थानी पडली आहेत. हाळकऱ्यापासून तो पेठकऱ्यांपर्यंत सर्व उदमी उघडाउघड खोटा, अपायकारक, व वाईट माल खेड्यांच्या लोकांना पाजीत आहेत. अशा स्थितींत खेड्याचे लोक पैशानें व शरिरानें खराबीस आले, तर त्यांत नवल काय ? घासलेटमिश्रित
१ हॅरोडस स्टोअर्सने एक रुपया चौदा आण्याला हिरव्या रंगाच्या दोन फण्या मिस एडिथ हिल्टन नांवाच्या नटीला विकल्या. त्यांचा रंग उतरून तिच्या केंसाला काळे डाग पडले. त्याबद्दल वेस्ट लंडन कौंटी कोर्टने तिला ११२५ रुपये नुकसानी देवविली. हे आमच्या खेड्यांत कोठून आणावें !
