च्चस्थितीत अनेक संकटे असून, तींत मनुष्य अगदी पराधीन होतो.
स्वतंत्रता सोडून परतंत्रतेची इच्छा करणें ही विलक्षण इच्छा आहे. दुसऱ्यांवर अम्मल करण्याच्या आशेनें लोक पराधीन हो- तात, हें केवढे आश्चर्य आहे ! मनुष्यांस श्रम आवडत नाहींत, परंतु श्रम करून जींत अधिक श्रम आहेत, अशी स्थिति ते आपणास प्राप्त करून घेतात. मनुष्यांस सन्मान आवडतो; म्ह- णून तो मिळविण्याकरितां ते अपमान सोसून घेतात. ' चढेल तो पडेल, ' ह्या म्हणीप्रमाणे मोठ्या मनुष्यास हलकी स्थिति ये- ण्याचें भय असतें, व ती आली म्हणजे, पहिल्यापासून हलक्या स्थितींत असलेल्या मनुष्यापेक्षां याचे शरीरास व मनास अधिक दुःख होतें. श्रीमंतींत असतांना चांगले पदार्थ खाऊन व उंची वस्त्रे पांघरून जें शरीर सुखावलेलें असतें, त्यास अन्न व वस्त्र या दोहोंचीहि दधात पडली म्हणजे काय अवस्था होत असेल हें सांगावयास नको. जो नेहमीं जन्मापासून परांच्या गादीवर निजणारा व उंची आंबेमोहर तांदूळ खाणारा त्यास निजावयास घोंगडी, व खावयास राळ्यांचा भात, हीं प्राप्त झाली म्हणजे किती वाईट वाटेल ? तसेंच जे लोक यास मोठेपणांत मान देत होते, किंवा ज्यांस यापासून साहजिक किंवा बुद्धिपुर: सर, उच्च स्थितींत असतां, पीडा झाली असेल, तेच लोक त्याचा उपहास करूं लागले म्हणजे, मनास किती दुःख होईल ?
श्रीमंतीचें सुख कांहीं अंशीं सौंदर्याच्या सुखासारखे आहे. कारण, अमुक मनुष्य फार सुंदर आहे, असें लोक म्हणतात; किंवा त्यास पाहून आनंदित होतात, म्हणून सुंदर मनुष्य म- नांत सुख मानितो. वस्तुतः पाहिले तर याशिवाय त्यास दुसरें साक्षात् सुख नाहीं. तसेंच ऐश्वर्याच्या मालकांशी लोक हांजी हांजी करितात, आपण मोठे दैववान् आहां असें म्हणतात, म्ह- णून श्रीमंत आपणांस सुखी मानतात. पण खरोखर ते आपल्या मनांत आपल्या सुखाचा विचार करतील, तर लोक समजतात
