२०० । केसरीची त्रिमूर्ति
अशबरनरप्रमाणेच ऑगस्टस बुइलर्ड नांवाच्या एका लष्करी अधिकाऱ्यानेहि हिंदु स्त्रियांविषयी विपर्यस्त विधानें केलेली होतीं. त्यांचाहि आगरकरांनी एका लेखांत असाच समाचार घेतला आहे. त्या गृहस्थाने हिंदुस्थानी संगीताचा खोल अभ्यास करून एक ग्रंथ लिहिला. तो चांगला असला, तरी त्याने नायकिणींच्या तोंडी असलेल्या शृंगारिक चीजांवरून इथल्या सामान्य स्त्रियांना अगदी कामातुर ठरवून टाकलें आहे आणि त्याची कारणमीमांसाहि केली आहे. अशा प्रकारे काव्य व संगीत यांवरून लोकांच्या नीतीविषयी कांही निष्कर्ष काढणें हें अगदी खुळचट व चुकीचें आहे, असें सांगून शेवटीं आगरकर म्हणतात, "कोणत्याहि देशांतील लोकांनी दुसऱ्या देशांतील लोकांस व्यभिचारी ठरविण्याचें धाडस करूं नये. तथापि जर ते आपण होऊन तो दोष आमच्या स्त्रियांवर अविचाराने आणूं लागतील, तर तुमच्या मडमांनी आमच्या स्त्रियांचें तीर्थ घेऊन त्या पापापासून मुक्त व्हावें इतक्या त्या पवित्र आहेत, असें म्हणण्यास आम्ही कधीहि सोडणार नाही! हिंदुस्थानांतील स्त्रियांच्या पातिव्रत्याइतकें शुद्ध पातिव्रत्य बहुधा दुसऱ्या कोणत्याहि देशांत सापडणार नाही."
