"आई मी पडते जरा. डोळा लागला तर उठवू नकोस.", असे सांगत निरू कॉटवर आडवी झाली. आणि रमेशचां चेहरा आठवू लागली. चेहरा आठवेचना.
जिल्हा रुग्णालयातील अगदी वेगळ्या आणि जरा दूरच असलेल्या वॉर्डात रमेश जवळजवळ पंधरा दिवस होता. त्याचे विलक्षण करुण, चकाकणारे डोळे आणि बोचणारी निर्विकार नजर. त्या पंधरा दिवसांत तर मोठे भैयाजी दवाखान्यात फिरकलेही नव्हते. लग्नाआधीच्या एक महिन्यात मात्र तिच्या अण्णांच्या झोपडीवजा घरात किमान बारा-पंधरा वेळा तरी आले असतील.
अण्णांची, म्हणजेच निरूची जन्मजात जिनगर. ही जात कलाकारांची. हात लावला तिथे सुंदरता साक्षात होई. तिची आई कागदाची देखणी फुलं, बैलाची बाशिंगं, नवरदेव नवरीच्या तऱ्हेतऱ्हेच्या मुंडावळ्या, बाशिंगं अगदी सहजपणे कुशलतेने करीत असे. पोळा आणि लग्नाचा मोसम जवळ आला की धाकटा जगदीश लातूरहून तऱ्हेतऱ्हेचे रंगीत कागद, जिलेटीन पेपर, टिकल्या, पुंगळ्या...असे खूप सामान घेऊन येई. पंधरा दिवस सगळं घर त्यात बुडालेलं असे. तिचे अण्णा जिल्हा परिषदेच्या साहेबांच्या गाडीवर ड्रायव्हर होते. नेहमी फिरतीवर असत. घरी येताना खिशात बाटली असेच. आईने शेवया, बोटवी, कागदी फुलं, बाशिंग इत्यादीच्या विक्रीतून दोन म्हशी घेतल्या. त्याची उस्तवारी तीच करी. मोठी अनुपमा आणि मधली निरूपमा. धाकटे दोन मुलगे. मुलींना बारावीपर्यंतचे शिक्षण फुकट असल्याने दोघी मुली घरकाम सांभाळून शिकत गेल्या. अनू बी. कॉम. झाली. अनुसूचित जमातीचे प्रमाणपत्र, पदवी परीक्षेत प्रथम वर्ग, महिलांसाठी काही जागा राखीव. या झपाट्यात तिला बँकेत नोकरी लागली. कमावती मुलगी पाहून सासरच्या मंडळींनी मागणी घालून लग्न जमवले. तरीही सासरच्यांना सहा हजारची थैली द्यावीच लागली होती. अनूपेक्षा निरूपमा तीन वर्षांनी लहान. ती बी. कॉमच्या दुसऱ्या वर्षात शिकत होती. बँकेचे मॅनेजर म्हणून भैयाजी नुकतेच गावात बदलून आले होते. निरूच्या घरासमोर त्यांच्या बँकेत काम करणाऱ्या सावळकर काकांकडे ते अधूनमधून येत. तिथेच त्यांनी निरूपमला पाहिले. एक दिवस सावळकर काकांचा निरोप तिच्या बँकेजवळ राहणाऱ्या मैत्रिणीने दिला. दोघीजणी काकांना भेटायला गेल्या. काकांनी आग्रहाने वरच्या मजल्यावर राहणाऱ्या साहेबांच्या घरी नेले. साहेबांची बायको साधीसुधी, जुन्या वळणाची. जेमतेम चौथी पास असेल.
कॅलेंडर/ १३
