पान:इहवादी शासन.pdf/३०५

आचारसंहिता । २९३

 

 इजिप्त, तुर्कस्तान, इराण, सिरिया या देशांत तेथील नेत्यांनी फार मोठें धर्म- परिवर्तन घडवून आणले आहे. त्याचा अभ्यास करून तो आदर्श भारतीय मुस्लिमांपुढे ठेवावा व त्यांना सुधारणेस, परिवर्तनास अनुकूल करून द्यावें असा काँग्रेस सरकारचा विचार होता. म्हणून त्यासाठी एक समिति त्या देशांत पाठवावी असा विचार सरकारने १९६३ साली केला होता. पण त्या विरुद्ध मुस्लिमांनी इतका भयंकर ओरडा केला की, निवडणूकनिष्ठ सरकारने तो चटकन् रद्द केला. (सेक्युलॅरिझम् ॲण्ड मुस्लिम पर्सनला लॉ- ए. जी. नुराणी, ओपिनियन, दि. ३० मे १९६७).
 वास्तविक गेल्या शंभर-दीडशे वर्षांत राममोहन राय, लोकहितवादी, म. फुले, ईश्वरचंद्र विद्यासागर, रानडे, दयानंद, सर सय्यद अहंमद खान, बद्रुद्दीन तय्यबजी, आगरकर, कर्वे, महात्माजी, लजपतराय इत्यादि अनेक विचारवंतांनी धार्मिक, सामाजिक परिवर्तनाच्या चळवळी केल्या, लेख लिहिले व समाजांत जागृति घडवून आणली म्हणूनच इहवादी वृत्ति येथे पोसल्या गेल्या आणि लोकशाहीची प्रस्थापना करणें शक्य झालें. या थोर पुरुषांचे लेख शाळा- महाशाळांच्या पाठ्यपुस्तकांतून विद्यार्थ्यांना सारखे शिकविले गेल्यामुळेच त्यांच्या मनांत पुरोगामी विचार दृढमूल होऊं शकले. हें सर्व पाश्चात्त्य विद्या येथे शिकविल्या गेल्यामुळे झाले. तसाच परिणाम, मुस्लिम देशांतील धार्मिक व सामाजिक सुधारणांचा इतिहास येथील मुस्लिमांना शिकविल्याने झाला असता. पण त्यासंबंधी अभ्यास समिति नेमणें हें सुद्धा भारतीय मुस्मिांना खपलें नाही. मग लोकहितवादी, आगरकर तय्यबजी यांच्या सारख्यांचे लेख, पाठ्यपुस्तकांत नेमणें हें त्यांना कसें खपेल ?
 अजून सरकारने शालेय पाठ्यपुस्तकांतून या थोर पुरुषांना हाकललें नाही हे खरें. पण अभ्याससमितीला मुस्लिमांनी केलेला विरोध ज्या सरकारने मान्य केला तें सरकार या पुरुषांच्या लिखाणाला केलेला विरोध, त्याच लाचार वृत्तीने मान्य करील, हें अगदीच असंभनीय नाही !

सय्यद्दीन यांचे विचार

 डॉ. के. जी. सय्यद्दीन हे शिक्षणक्षेत्रांतले फार मोठे अधिकारी गृहस्थ आहेत. अनेक पाश्चात्त्य आणि भारतीय विद्यापीठांत त्यांनी अध्यापन केलें आहे. शिक्षण- शास्त्रावर अनेक ग्रंथ लिहिले आहेत. केंद्र सरकारचे ते शिक्षणसचिव व सल्लागार असून, झकीर हुसेन समिति, मुदलीयार कमिशन, अशा अनेक समित्यांवर त्यांनी काम केलें आहे. 'फेथ ऑफ् ॲन एज्युकॅशनिस्ट' या त्यांच्या पुस्तकांत त्यांनी अनेक विद्यापीठांतील व परिषदांतील भाषणांचा संग्रह केलेला आहे. त्या भाषणांतून त्यांनी इहवादी शिक्षणाविषयी आपले विचार मांडले आहेत. ते संकलित करून थोडक्यांत पुढे दिले आहेत-