व्यक्तीस जशी स्मरणशक्ति तशीं राष्ट्रास पुस्तकें. त्यांमध्यें आ-
पल्या जातीचा इतिहास, आपण शोध केले आहेत ते, काला -
नुकालाचा अनुभव व ज्ञान असतें. सृष्टिसौंदर्य व चमत्कृति
ह्यांचें चित्र तीं आपल्यापुढे उभें करितात; संकटांच्या वेळी मदत
करितात; दुःखांच्या व शरीरक्लेशांच्या वेळीं आपलें समाधान
करितात; करमत नसतां वेळ सुखांत घालवितात; कल्पनातरं-
गांनीं मन भरून काढितात; चांगल्या व सुखकारक विचारांनीं
पूर्ण करितात; व आपणांस स्वार्थापलीकडे लक्ष देण्यास
लावितात.
पूर्वेकडील एक कल्पित गोष्ट आहे. ती हीः- एक राजा होता,
त्याला प्रत्येक रात्रीं मी भिकारी आहे असे स्वप्न पडे. दुसरा एक
भिकारी होता, त्याला मी राजा आहें व राजवाड्यांत रहातों
असें स्वप्न पडे. त्या राजाची स्थिति जास्त सुखाची होती असें
माझ्यानें खात्रीनें सांगतां येत नाहीं. कल्पनाशक्तीनें मनामध्यें
आणलेले चित्र कधींकधीं प्रत्यक्ष गोष्टीपेक्षा जास्त ढळढळीत
असतें. तें कांहीं असो; पण वाचतांना आपणांस राजे होऊन
राजवाड्यांत रहातां येईल, इतकेंच नव्हे, तर त्याहीपेक्षा जास्त
चांगली अवस्था आपणांस येईल. ह्मणजे कल्पनाशक्तीच्या सहा-
य्यानें श्रम, आयास व खर्च झाल्याशिवाय गिरिकंदरीं, समुद्र-
किनाऱ्यावर किंवा इतर रम्य ठिकाणीं जातां येईल.
फ्लेचर ह्मणतो – मला स्वतःची करमणूक करून घेऊं द्या.
ज्या जागेत माझे मोठे मित्र पुस्तकें आहेत, ती जागा मला नं-
