देशांच्या फायद्याचा आणि इतर सगळ्यांच्या तोट्याचा हा प्रचार बिनबुडाचा आहे हे क्वेबेक दंग्याधोप्यांनी सिद्ध झाले. व्यापार खुला केल्याने अमेरिका- कॅनडासारख्या सधन राष्ट्रांनाही, निदान परिवर्तनाच्या काळात, मंदी आणि बेकारी यांना तोंड द्यावे लागते हे लक्षात घेऊनही तेथील सरकारे सैद्धांतिक निष्ठेपोटी खुल्या व्यापाराचा पाठपुरावा करीत आहेत.
तिसरी आणि महत्त्वाची गोष्ट ही, की क्वेबेकमधील निदर्शने ही एका अर्थाने भारतासारख्या देशात खुलीकरणाला विरोध करणारे जे गट आहेत त्यांच्या विरुद्धची निदर्शने आहेत. 'व्यापार खुला झाला म्हणजे आमचे कसे होणार?' असे धाय मोकलणाऱ्यांना क्वेबेक निदर्शकांनी दाखवून दिले आहे, की त्यांचीही चिंता तीच आहे. खुलीकरणाचे क्वेबेकमधील विरोधक आणि भारतातील विरोधक यांच्या भूमिका समान नाहीत, परस्परविरोधी आहेत.
या एकाच आठवड्यात स्वातंत्र्येच्छुक शेतकऱ्यांनी एक विजय मिळविला आहे आणि दुसऱ्या लढाईची तुतारी वाजते आहे.
दि. २५/४/२००१
■ ■
