आली, पण ती निष्फळ ठरली.
भारतात शास्त्रविषयक अभ्यास केलेल्यांची संख्या जगातील इतर कोणत्याही देशापेक्षा जास्त आहे असे अभिमानाने सांगितले जाते. आकडेवारीने शास्त्रपदवीधरांची संख्या मोठी आहे असे दाखविता येईल; पण या पदवीधरांत शास्त्रज्ञ बनण्यासाठी आवश्यक असलेली जिज्ञासू वृत्ती आणि तर्कनिष्ठा कितपत बाणली गेली आहे हे पाहिले तर स्नातकांच्या आकडेवारीला काही महत्त्व नाही हे स्पष्ट होते.
देशात सर्व राज्यांत साधू, बाबामहाराज, प्रवचनकार आदी भक्तिपंथियांची मोठी चलती चालू आहे. एकविसाव्या शतकाच्या उंबरठ्यावर अशा भोंदू महाराजांच्या समोर बसणाऱ्या मंडळीत शास्त्रज्ञ किंवा सहाय्यक शास्त्रज्ञ म्हणून काम करणारांचा भरणा खूप मोठा आहे. आयुष्यात अनिश्चितता आणि पात्रतेपलीकडे यश ही अंधश्रद्धेची कारणे मानली जातात. अंधश्रद्धाळूच्या गर्दीत शास्त्रज्ञांची रेलचेल असावी हे समजण्यासारखे आहे; पण बरोबरीने विज्ञान परिषदांच्या मंचावरही ही शास्त्रज्ञ मंडळी एवढ्या दिमाखाने मिरवतात हे पाहिले म्हणजे शेतकरी मोठ्या संख्येने जीव का देऊ इच्छितात हे समजू लागते!
दि. १०/१/२००१
■ ■
