शौर्य अशा यच्चयावत सगळ्या गुणांनी भूषित झालेला आदर्श अशी सार्वत्रिक समजूत होती.
सर्वगुणसंपन्न नायक माओ
एके काळी चीनमध्ये केवळ परमेश्वराच्या बरोबरीने माओ झेडांगची पूजा होत असे, त्याच्या उक्तींचे एक छोटेसे लाल रंगाचे पुस्तक हातामध्ये फडकावीत लाखो लोक चालत असत. त्याच्या महाप्रचंड आकाराच्या चित्रांनी आणि पुतळ्यांनी चीनचा कोपरान्कोपरा भरून गेला होता. माओवर परमोच्च कोटीचे प्रेम करणारे लोक हिंदुस्थानातही अनेक होते आणि आहेत. 'राजकीय सत्ता बंदुकीच्या नळीतून येते,' 'शंभर फुले एकावेळी फुलू द्यात,' 'प्रगतीची छलाँग', 'अखंड क्रांती' अशा वचनांनी, अशा घोषणांनी जागतिक कीर्तीचा नेता म्हणून माओ गाजला. चीनने भारतावर आक्रमण केले त्याही काळात 'अध्यक्ष माओ, आमचा अध्यक्ष' अशा घोषणा खुलेआम देण्यात धन्यता मानणारे 'माओ' भक्त आपल्या देशातही काही थोडे नव्हते.
अमेरिकेत राहून अणुपदार्थ विज्ञानावर उच्च संशोधन केलेल्या एका भारतीय शास्त्रज्ञाशी माझी चांगली मैत्री जमली होती. गृहस्थ मोठे व्यासंगी, जिज्ञासू आणि चिकित्सक. अनेक विषयांवरील त्यांची माझी मते जुळत असल्याने परदेशातही आम्ही सतत भेटत, बोलत असू. १९७६ मध्ये माओची लोकप्रियता उच्च शिखरावर असताना हे गृहस्थ माझ्याशी भांडले ते त्यांच्या माओवरील नितांत भक्तीमुळे. कम्युनिस्ट क्रांतीच्या विजयानंतर क्रांतिकारी फौजा पेकिंगमध्ये शिरल्या. त्यानंतर माओने केलेली पाहिली कारवाई म्हणजे पेकिंगनिवासी त्यावेळी लोकप्रियतेच्या शिखरावर असलेल्या रूपसुंदरी नटीशी लग्न करणे. माओच्या एकूण कीर्तीला हे कृत्य शोभणारे नाही असे मी म्हटल्यावर हा तरुण शास्त्रज्ञ माझ्यावर इतका उखडला, की त्यानंतर अगदी अलीकडेपर्यंत आमचे बोलणेचालणेसुद्धा होत नव्हते. माओचे इतके पराकोटीचे भक्त हिंदुस्थानातही अनेक होते आणि आहेत.
चीनमधील राज्यक्रांती, लाँग मार्च, नंतर कोमिंटांग सरकारविरुद्धचा उठाव येथपासून तर छोट्या छोट्या प्रसंगावरही काव्ये प्रसवणारी माओची प्रतिभा, आयुष्याच्या शेवटच्या टप्यावरदेखील नदीमध्ये तीस तीस कि. मी. पोहण्याचा चमत्कार, या साऱ्यांचा नायक अनेकांच्या विशुद्ध मूर्तिपूजेचा विषय राहिला.
पुरुषांचीही चारित्र्ये कुणी जाणावी?
टॉलस्टॉयच्या नायकाप्रमाणेच आता माओभक्तावरही मोठा मानसिक आघात
