आजकाल मुलाची आवडनिवड काय आहे, त्याचा कल कोणीकडे आहे ते पाहून त्याने कोणता अभ्यासक्रम घ्यावा ते ठरवावे, त्यासाठी त्याच्या सुप्त आवडीनिवडी शोधून काढून सल्ला देण्यासाठी तज्ज्ञ मंडळी असतात. आमच्या काळी व्यावसायिक मार्गदर्शकाची भूमिका आईबापेच करीत; पण आवडीनिवडी पाहण्याऐवजी ते पोराला सगळ्यांत न आवडणारा विषय कोणता आहे हे बरोबर शोधून काढीत. या अभ्यासक्रमात पोराला सर्वांत अधिक क्लेश होतील असे चोख आडाखे बांधून पोराला तिकडे ढकलीत. मनाचा सहज कल वाईट गोष्टींकडे असतो, मन मारणे यासारखा पुरुषार्थ नाही हा आमच्या बालपणीचा सगळ्यांत मोठा कित्ता होता.
मार्क ट्वेनकृत मुंगीचे मूर्तिभंजन
हाती सहज लागलेले मार्क ट्वेनच्या गोष्टींचे पुस्तक एकदा वाचले. इंग्रजी असल्यामुळे वाचण्यास मनाई नव्हती. मार्क ट्वेनचाही मुंग्यांवर मोठा राग. तो म्हणतो, मुंग्या मुळात कष्टाळु आणि उद्योगप्रिय असतात हीच एक प्रचंड थाप आहे. मुंग्याही उनाड असतात. उद्योगी असल्याची बतावणी करण्यात त्या मोठ्या हुशार असतात, एवढेच. विशेषतः आपल्या हालचाली कोणीतरी बारकाईने पाहतो आहे. पाहणारा तोंडावरून कवी वगैरे असण्याची शक्यता आहे असे लक्षात आले, की त्या आपण मोठे कामात असल्याचे नाटक करतात. गवताची एखादी काडी, नाकतोड्याचा तुटून पडलेला पाय अशी एखादी निरुपयोगी वस्तू उचलून घराकडे नेण्याच्या धडपडीत आहोत असे ढोंग करतात. मुंग्यांच्या आकारमानाच्या तुलनेने पाहिले तर माणसाने खांद्यावरून हत्ती नेण्याचा प्रयत्न करावा अशातला हा प्रकार. थोडावेळ कष्टाचे नाटक केल्यावर मुंगी मदतीकरिता मैत्रीण शोधून आणते. दोघी मिळून काही वेळा विरुद्ध बाजूंना ओढण्याचा खटाटोप करतात. निरीक्षक कवीला काही कंटाळा येत नाही असे लक्षात आल्यावर काही वेळाने नाकतोड्याची तंगडी मुळात जिथे पडली होती त्याच्या आसपासच सोडून दोघी चालत्या होतात...
मार्क ट्वेनने केलेले हे मुंगीचे मूर्तिभंजन वाचताच खांद्यावरचे मणामणाचे ओझे दूर झाल्याचा आनंद झाला; पण कोणा वडीलधाऱ्यांना मुंगीच्या ढोंगीपणाची कहाणी सांगण्याचा प्रयत्न करणेही धोक्याचे झाले असते. मुलगा अगदीच वाया गेला अशी टीका टिप्पणी ऐकावी लागली असती.
टोळांची भरभराट
आता परिस्थिती अगदीच उलटी झाली आहे. क्रिकेट, टेनिस अशा खेळांमध्ये
