छेडछाड थांबेल, कॉपी करण्याचे प्रकार थांबतील आणि एवढे करून शिक्षणाचा दर्जा काही फार खालावेल असे नाही.
बेकारी नाही, कामपालट
कुत्र्याची नेमणूक केल्यामुळे माणसे बेकार होतील ही भीतीही फारशी खरी नाही. कुत्र्यांना पंचावन्नशे रुपये पगार मिळतो हे खरे; पण त्याबरोबर कुत्र्याच्या तैनातीकरिता ठेवलेल्या माणसांना तेराशे रुपये तरी मिळतातच. शिवाय, वरकमाई आहेच. कुत्र्यांना मिळणाऱ्या पगारातून अंडी, मटन खरीदण्याचे आणि कुत्र्यांना खाऊ घालण्याचे काम शेवटी दोन पायांचे नोकरदारच करणार. पैसे खर्चुन घेतलेला शिधा सगळाच्या सगळा कुत्र्यांपुढे जाईल तर ते मनुष्यस्वभावाला धरून होणार नाही. कुत्र्यांना माणसापेक्षा जास्त पगार आहे हे खरे; पण त्यांची गुणवत्ता, सचोटी आणि कार्यक्षमता पाहता, ते अयोग्य आहे असे कोण म्हणेल?
संगणक आले, नोकऱ्यांवरून कोणीच दूर झाले नाही. उलट, संगणक तयार करणे, दुरुस्त करणे, चालवणे या कामात अनेकांना रोजगार आणि व्यवसाय मिळाला. नोकरीवर कुत्र्यांना ठेवल्यामुळे नोकरीवरून कोणालाच काढावे लागणार नाही. उलट, चांगल्या कुत्र्यांच्या जातींची पैदास करणे, त्यांना प्रशिक्षण देणे या कामांत कोट्यवधी लोकांना रोजगार मिळून जाईल. पाश्चिमात्य देशांत गावोगावी कुत्र्यांना प्रशिक्षण देण्याच्या शाळा आहेत. कुत्र्यांच्या शाळा या एकाच व्यवसायात अनेकांना रोजगार आणि व्यवसाय मिळेल, थोडक्यात, सार्वजनिक सेवांचे राष्ट्रीयीकरण ही कल्पना मागे पडली असली तरी त्यातील नोकरदारांच्या शुनीकरणाचा विचार गांभीर्याने व्हायला पाहिजे. ज्या सरकारी महामंडळाचे खासगीकरण होईल त्यातील नोकरवर्गाच्या जागी नवीन खासगी व्यवस्थापने कुत्र्यांची नेमणूक व्यापक प्रमाणावर करतील. त्यांच्या त्यांच्या क्षेत्रात स्पर्धेमध्ये टिकून राहायचे असेल तर त्यांना तसे करणे आवश्यक आहे.
आपल्याकडे सरदारजींच्या निर्बुद्धपणावर अनेक विनोदी किस्से सांगितले जातात. स्वित्झर्लंड देशात राजधानीच्या बर्न प्रदेशातील लोकांच्या जडबुद्धीबद्दल असेच अने विनोद आहेत. त्यातील एक विनोद असा - स्वित्झर्लंडचे पहिले अवकाशयान चंद्रावर जाण्यासाठी निघाले. यानात प्रवासी दोन. एक माकड आणि एक बर्नचा माणूस, 'बर्नवा.' अवकाश यानात दोन पाकिटे ठेवलेली होती, एका पाकिटात माकडासाठी सूचना, दुसऱ्या पाकिटात बर्नवासाठी सूचना. अवकाशयानाने उड्डाण केले.
माकडाने पटकन पाकीट उघडले. सूचना वाचल्या. निळी, काळी, तांबडी,
