एक अगदी वेगळ्या प्रकारचे पुस्तक नुकतेच वाचनात आले. मराठीत अशी पुस्तके दुर्मीळ आहेत. म्हटले तर ही एक कादंबरी आहे; म्हटले तर एक कथानकही आहे; वेगवेगळी पात्रेदेखील आहेत; पण या कादंबरीत कथानकांनाही महत्त्व नाही. पात्रांनाही महत्त्व नाही. जन्मतः अपंग असलेल्या एका बाळाच्या आईच्या धडपडीची ही कहाणी आहे. लेखिका आहेत प्रभा घारपुरे. पुस्तकाचे नाव आहे 'साधना.'
आपल्याला मूल व्हावे अशी सर्वच जोडप्यांची इच्छा असते; बहुतेकांची ती इच्छा पुरी होते. बहुतेक मुले अव्यंग जन्मतात. पाळण्यात पडल्यापडल्या बहुतेक मुले हातपाय हलवण्यापासून कुशीवर वळणे, रांगायला लागणे, उठून बसणे, पहिली पावलं टाकणे, चालणे अशी बाळाची पाहता पाहता झटपट प्रगती होत जाते. पडल्या पडल्या 'म मा बा बा' करणारे मूल म्हणता म्हणता चांगली वाक्ये बोलू लागते. जन्मतः एवढासा गोळा दिसणाऱ्या लहान बाळाचा हा विकास क्षणोक्षणी घडणारा चमत्कार आहे. कितीही वेळा त्याचा अनुभव घेतला तरी प्रत्येकवेळी अद्भुत वाटावा असा हा चमत्कार सगळीकडे सदासर्वकाळ घडत असतो.
पण काही आईबापांचे भाग्य इतके थोर नसते. बाळाची प्रगती कौतुकाने, आनंदाने जोडीने पाहण्याचे त्यांच्यानशिबी नसते. काही बाळांमध्ये जन्मतःच दोष असतात, काहींना एखादा अवयवच कमी असतो. काही मतिमंद असतात. काहींच्या बाबतीत मेंदूच्या स्नायूंवरील नियंत्रण अपुरे असते. अशा बाळांना इंग्रजीत Cerebral Palsy किंवा थोडक्यात सी. पी. म्हणतात. 'साधना' ही एका आईची आणि तिच्या सी. पी. बाळाची कथा आहे.
अपंग बाळाला कैदेची शिक्षा
मला या एका आईच्या तपस्येत मन वेधून घेणाऱ्या अनेक बाबी दिसल्या.
