एका कामगार चळवळीचा अस्त
१६ जानेवारी १९९७. रात्री दहाची वेळ. सकाळी उठून मुंबईला काही महत्त्वाच्या बैठकांकरिता जायचे होते म्हणून कागदांची जुळवाजुळव करत होतो. तेवढ्यात रघुनाथदादांचा फोन आला, "उद्याची मुंबईची बैठक होणार का? टेलिव्हिजनवर बातमी ऐकली का? डॉ. दत्ता सामंतांचा खून झाला आहे. उद्या मुंबईत बरीच गडबड असण्याची शक्यत आहे." मुंबईत एकदोन फोन केले. चौकशी केली. बैठक भायखळा म्हणजे भर कामगार वस्तीत असली तरी काही अडचण होणार नाही याची खात्री करून घेतली. ज्यांना शक्य होते, त्यांना निरोप दिले. दुसऱ्या दिवशी सकाळी आठ वाजता निघायचे ठरले होते, त्या ऐवजी पाचलाच निघालो.
लोणावळ्याला वृत्तपत्रे मिळाली. सगळ्यांतच मोठी शीर्षके, फोटो, चौकटी आणि अग्रलेख घालून डॉक्टरसाहेबांच्या हत्येबद्दल मजकूर होता. प्रत्यक्ष डोक्यालाच अनेक गोळ्या लागल्यामुळे डॉक्टरीचे सर्व कसब वापरले जाऊनही चेहरा प्रचंड सुजलेला; जेमतेम ओळख पटण्यासारखा. हत्याऱ्यांबद्दल नुसत्याच वावड्या. कोणी म्हणे हे काम दाऊद इब्राहिमचे; कोणी म्हणतो अरुण गवळीचे; कोणी म्हणतो छोटा राजन. काही जणांना वाटते गिरणी मालकांनी जमिनीच्या प्रकरणी हत्या घडवून आणली असावी. डॉक्टरसाहेब खुल्या व्यवस्थेचे विरोधक; बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचे विरोधक, तेव्हा अशा कंपन्यांच्या म्होरक्यांनीच काटा काढला असावा असा एक सूर.
ठाण्याच्या खाडीचा पूल ओलांडला, की उजवीकडे वळणारा घाटकोपरकडे जाणारा एक रस्ता, मोठा बकाली. बाजूला दुतर्फा कचऱ्यांचे ढीग आणि झोपडपट्ट्यांच्या मधून कंटेनरांचे इमले. या रस्त्याने आज बारा वर्षांनंतर गाडी घेतली. पूर्वी अनेकदा या रस्त्याने जायचो ते दत्ता सामंतांच्या पंतरनगरमधल्या जुन्या घरी जाण्यायेण्याकरिता. त्यामुळे या रस्त्यालाच आम्ही 'डॉ. दत्ता सामंत रोड' असे नाव देऊन ठेवले होते.
मध्ये बराच काळ लोटला, त्यामुळे पंतनगरमधले घर विचारत विचारतच शोधावे लागले. तेथे पोचलो तेव्हा ९ वाजले होते. लोक जथ्याजथ्याने तिकडे जात होते; पण अगदी आसपासच्या भागातील लोकही दैनंदिन कामाच्या घाईत लोकल पकडण्याकरिता चालले होते.
शवयात्रा १० वाजता निघणार होती, म्हणून मी मुद्दामच इतक्या लवकर गेलो. तेथे
