पूर्ण करितो, इत्यादि कृष्णस्वभावाचें जें स्मरण, हें त्या विकाराचें साह्यकारी होय. याच रीतीनें इतर मनोविकारविषयीं जाणावें.
मनोवृति उत्पन्न होण्याचें जें कारण असतें, त्यास विभाव; तिचें जें कार्य असतें, त्यास अनुभाव; आणि तिच्या अनुषंगानें इतर मनोवृत्ति उत्पन्न होतात, त्यास संचारी किंवा व्यभिचारीभाव ह्मणतात; आणि मुख्य मनोवृत्तीस स्थायीभाव ह्मणतात. तेव्हां पारिभाषिक रीतीनें रसाची लक्षणा१-"विभाव, अनुभाव व व्यभिचारीभाव ह्यांच्या योगानें पक्व अवस्थेला पावलेला जो स्थायीभाव, तो रस होय;" अशी होते.
अमुक स्त्री हावभावांत फार निपुण आहे अशी रूढींत ह्मण आहे. त्या दोहोंचीं लक्षणें.
हाव*-स्त्रीयांच्या शृंगारिक ज्या चेष्टा, ते. हे दहा प्रकारचे आहेत. त्यांचीं नांवें.
१ विभावानुभावसात्विकव्यभिचारिभावैरुपचीयमानः स्थायीभावः परिपूर्णी रस्यमानो रस:; भावविभावानुभावव्यभिचारिभावैः मनोविश्रामो यत्र क्रियते स वा रसः; प्रबुद्धस्थायीभाववासना रसः ।
* नारीणां शृंगारचेष्टा हावाः. १ प्रियभूषणवचनाद्यनुकृतिलीला. 2 गमनवदननयनभ्रूप्रभृतीनां यः कश्चिदुत्पद्यत्वे विशेषः स विलासः ३ कतिपयभूषणविन्यासो विच्छितिः ४ वागंगभूषणानां स्थानादिविपर्यासो विभ्रम: ५ श्रमाभिलाषगर्वस्मितहर्षभयक्रुधां असकृत्संकर: प्राज्ञैर्विज्ञेयं किलकिंचितं. ६ वार्तावैमुख्येसति निभृतभूयोदर्शने स्पृहा मोदायितं. ७ दुःखे सुखचेष्टा कुट्टमितं. ८ गर्वाभिमानसंभूती
