कार्यमग्नता श्वास बनविणारे : ‘द प्रोफेट
पुस्तकं माणसांना प्रेरणा देतात, मार्गदर्शन करतात, पण खलील जिब्रानचे ‘द प्रोफेट' (The Prophet) हे पुस्तक वाचल्यापासून मी कधी थांबलो नाही. एका कार्यातून दुसरे कार्य उभे राहिले आणि ऊर्जा मिळत गेली. जेव्हा जेव्हा मी नव्याच्या शोधात असतो, तेव्हा हे पुस्तक मला नवी ऊर्मी प्रदान करते. आर्मेनियन तत्त्वज्ञ, कवी खलील जिब्रानने आपल्या साहित्यातून जीवनविषयक प्रगल्भ दृष्टिकोन मांडला आहे. 'द प्रोफेट' या महाकाव्यात जिब्रानने जीवनाच्या सर्व अंगांना स्पर्श केला अहो. संवादशैलीत असणाच्या या काव्यातून आपण कुणाशी तरी हितगूज करीत असल्याचा आनंद मिळतो. आपले जीवन हे प्रश्नांकित असते. दैनंदिन जीवनात आपल्याला विविध प्रश्नांना सामोरे जावे लागते. अनेकदा आपण भांबावून जातो, निराश होतो, पण द्वंद्वाच्या प्रत्येक क्षणी जिब्रानच्या ‘द प्रोफेट'ने मला केवळ धीरच दिला, नवी दृष्टी दिली नव्हे तर प्रत्येक वेळी जीवनाचा नवा अर्थ समजावला. ‘द प्रोफेट'चा मराठी अर्थ 'देवदूत' असा होतो, पण या पुस्तकाला मी देवदूत न मानता मार्गदर्शकच मानतो. हे पुस्तक मी वाचतो तेव्हा मला नवे विचार, नवी स्वप्नं, नवी जीवनदृष्टी मिळते. एखादं सुरेख गाणं गुणगुणावं तसं हे पुस्तक आयुष्यभर संवाद साधत राहतं. माणूस स्वप्नांवर आणि आत्मबलावर जगतो. स्वप्नं जीवनाचं रोज नवं अवकाश दाखवितात आणि आत्मबलाच्या जोरावर अवकाशाची पोकळी भरत नव्या स्वप्नांकडे झेपावण्याची प्रेरणा मिळते. जिब्रानच्या ‘द प्रोफेट'चा मराठी अनुवाद श्रीपाद जोशी (जीवन दर्शन) आणि त्र्यं. वि. सरदेशमुख यांनी केला आहे. जिब्रान जसा कवी होता, तसा तो चित्रकारही होता. या पुस्तकात त्याने स्वतः चित्रं काढली आहेत. या चित्रांत कदाचित सौंदर्य नसेल पण कवितेसारखीच ती
आशयगर्भ आहेत. जागतिक वाचकांच्या सर्वेक्षणात हे पुस्तक नेहमीच अव्वल स्थानावर राहिले आहे.
असेच एक दुसरे पुस्तक म्हणजे प्रसिद्ध तमिळ कवी तिरुवल्लूवर यांचा ‘कुरल' हा काव्यसंग्रह. या पुस्तकाचा साने गुरुजींनी मराठीत सुरेख अनुवाद केला आहे. हे पुस्तकही मानवी जीवनाचे समग्र दर्शन घडविते. हे पुस्तक वाचल्यानंतर मला जिब्रानच्या ‘प्रोफेट'ची अनुभूती मिळते. ही दोन्ही पुस्तके मला जुळ्या भावाप्रमाणे वाटतात. 'द प्रोफेट' मधील ‘बालके या कवितेत मुले आणि आई-वडील यांच्यातील संबध अत्यंत सुंदर रितीने व्यक्त केला आहे. जिब्रान म्हणतो, “तुम्ही मुलांना प्रेम द्या, पण आपले विचार देऊ नका. कारण आपले स्वतःचे विचार ती मुले घेऊन आली आहेत. तुमचे बालक हे तुमचे नाही. तुम्ही धनुष्य आहात आणि तुमचे बालक बाण आहे. तुम्ही बाणाला गती देऊ शकता, पण लक्षात असू द्या, बाणाला स्वतःची दिशा असते.'
