विकिस्रोत:धूळपाटी/महाभारत अनुवाद
स्रोत १[संपादन]
यष्टिं च वैणवीं तस्मै ददौ वृत्रनिषूदनः। इष्टप्रदानमुद्दिश्य शिष्टानां प्रतिपालिनीम्।। 1-64-17a 1-64-17b
`एवं संसान्त्व्य नृपतिं तपसः संन्यवर्तयत्। प्रययौ दैवतैः सार्धं कृत्वा कार्यं दिवौकसाम्।। 1-64-18a 1-64-18b
ततस्तु राजा चेदीनामिन्द्राभरणभूषितः। इन्द्रदत्तं विमानं तदास्थाय प्रययौ पुरीम्।।' 1-64-19a 1-64-19b
तस्याः शक्रस्य पूजार्थं भूमौ भूमिपतिस्तदा। प्रवेशं कारयामास सर्वोत्सववरं तदा।। 1-64-20a 1-64-20b
`मार्गशीर्षे महाराज पूर्वपक्षे महामखम्। ततःप्रभृति चाद्यापि यष्टेः क्षितिपसत्तमैः।।' 1-64-21a 1-64-21b
प्रवेशः क्रियते राजन्यथा तेन प्रवर्तितः। अपरेद्युस्ततस्तस्याः क्रियतेऽत्युच्छ्रयो नृपैः।। 1-64-22a 1-64-22b
अलङ्कृताया पिटकैर्गन्धमाल्यैश्च भूषणैः। `माल्यदामपरिक्षिप्तां द्वात्रिंशत्किष्कुसंमिताम्।। 1-64-23a 1-64-23b
उद्धृत्य पिटके चापि द्वादशारत्निकोच्छ्रये। महारजनवासांसि परिक्षिप्य ध्वजोत्तमम्।। 1-64-24a 1-64-24b
वासोभिरन्नपानैश्च पूजितैर्ब्राह्मणर्षभैः। पुण्याहं वाचयित्वाथ ध्वज उच्छ्रियते तदा।। 1-64-25a 1-64-25b
शङ्खभेरीमृदङ्गैश्च संनादः क्रियते तदा'। भगवान्पूज्यते चात्र यष्टिरूपेण वासवः।। 1-64-26a 1-64-26b
स्वयमेव गृहीतेन वसोः प्रीत्या महात्मनः। `माणिभद्रादयो यक्षाः पूज्यन्ते दैवतैः सह।। 1-64-27a 1-64-27b
नानाविधानि दानानि दत्त्वार्थिभ्यः सुहृज्जनैः। अलङ्कृत्वा माल्यदामैर्वस्त्रैर्नानाविधैस्तथा।। 1-64-28a 1-64-28b
दृतिभिः सजलैः सर्वैः क्रीडित्वा नृपशासनात्। सभाजयित्वा राजानं कृत्वा नर्माश्रयाः कथाः।। 1-64-29a 1-64-29b
रमन्ते नागराः सर्वे तथा जानपदैः सह। सूताश्च मागधाश्चैव रमन्ते नटनर्तकाः।। 1-64-30a 1-64-30b
प्रीत्या तु नृपशार्दूल सर्वे चक्रुर्महोत्सवम्। सान्तःपुरः सहामात्यः सर्वाभरणभूषितः।। 1-64-31a 1-64-31b
महारजनवासांसि वसित्वा चेदिराट् तदा। जातिहिङ्गुलकेनाक्तः सदारो मुमुदे तदा।। 1-64-32a 1-64-32b
एवं जानपदाः सर्वे चक्रुरिन्द्रमहं वसुः।।' यथा चेदिपतिः प्रीतश्चकारेन्द्रमहं वसुः।।' 1-64-33a 1-64-33b
एतां पूजां महेन्द्रस्तु दृष्ट्वा वसुकृतां शुभाम्। `हरिभिर्वाजिभिर्युक्तमन्तरिक्षगतं रथम्।। 1-64-34a 1-64-34b
आस्थाय सह शच्या च वृतो ह्यप्सरसां गणैः।' वसुना राजमुख्येन समागम्याब्रवीद्वचः।। 1-64-35a 1-64-35b
ये पूजयिष्यन्ति च मुदा यथा चेदिपतिर्नृपः। कारयिष्यन्ति च मुदा यथा चेदिपतिर्नृपः।। 1-64-36a 1-64-36b
तेषां श्रीर्विजयश्चैव सराष्ट्राणां भविष्यति। तथा स्फीतो जनपदो मुदितश्च भविष्यति।। 1-64-37a 1-64-37b
`निरीतिकानि सस्यानि भवन्ति बहुधा नृप। राक्षसाश्च पिशाचाश्च न लुम्पन्ते कथंचन।। 1-64-38a 1-64-38b
वैशंपायन उवाच।' 1-64-39x
एवं महात्मना तेन महेन्द्रेण नराधिप। वसुः प्रीत्या मघवता महाराजोऽभिसत्कृतः। एवं कृत्वा महेन्द्रस्तु जगाम स्वं निवेशनम्।। 1-64-39a 1-64-39b 1-64-39c
उत्सवं कारयिष्यन्ति सदा शक्रस्य ये नराः। भूमिरत्नादिभिर्दानैस्तथा पूज्या भवन्ति ते। वरदानमहायज्ञैस्तथा शक्रोत्सवेन च।। 1-64-40a 1-64-40b 1-64-40c
संपूजितो मघवता वसुश्चेदीश्वरो नृपः। पालयामास धर्मेण चेदिस्थः पृथिवीमिमाम
स्रोत २[संपादन]
वैशम्पायन उवाच||
- वैशम्पायन म्हणाले
यष्टिं च वैणवीं तस्मै ददौ वृत्रनिषूदनः | इष्टप्रदानमुद्दिश्य शिष्टानां परिपालिनीम् ||१७||
- यष्टिं=काठी वैणवीं =बांबू/वेळू वृत्रनिषूदनः= वृत्राचानाशकरणारा(तो इंद्र)
- इष्ट-प्रदानम्-उद्दिश्य
तस्याः शक्रस्य पूजार्थं भूमौ भूमिपतिस्तदा |
प्रवेशं कारयामास गते संवत्सरे तदा ||१८||
- तस्याः= त्याच्या शक्रस्य=इंद्राच्या पूजार्थं =पुजेसाठी भूमिपतिस=राजा+तदा=तेव्हा
- कारयामास=caused to be done, performed. गते =होते, संवत्सरे=वर्ष, तदा=तेव्हा
ततः प्रभृति चाद्यापि यष्ट्याः क्षितिपसत्तमैः |
प्रवेशः क्रियते राजन्यथा तेन प्रवर्तितः ||१९||
- च+अद्यापि, यष्ट्याः =काठी, क्षितिप=राजा+सत्तमैः=चांगला
- प्रवेशः=प्रवेश, क्रियते=करणे, राजन्+यथा, तेन=तेथे, प्रवर्तितः=उभे केले
अपरेद्युस्तथा चास्याः क्रियते उच्छ्रयो नृपैः | अलङ्कृतायाः पिटकैर्गन्धैर्माल्यैश्च भूषणैः ||२०||
- अपरेद्युस् =on the following day +तथा=so/such/thus च=आणि+अस्याः=आहे . उच्छ्रयो=mounting
- अलङ्कृतायाः= अलंकृत, पिटकै=?+र्गन्धैर्=गंध+माल्यैश्च=माळा, भूषणैः=सजावट/सजवले
माल्यदामपरिक्षिप्ता विधिवत्क्रियतेऽपि च ||२०||
- माल्यदाम=पुष्पहार+परिक्षिप्ता=सजवले, विधिवत्=विधि अनुसार+क्रियते=केले+ऽपि=सुद्धा
भगवान्पूज्यते चात्र हास्यरूपेण शङ्करः |
स्वयमेव गृहीतेन वसोः प्रीत्या महात्मनः ||२१||
- भगवान्=इंद्र+पूज्यते=पुजा केली च=आणि+अत्र=येथे हास्य+रूपेण= आनंदाने ?, शङ्करः =?
- स्वयमेव=स्वत: , गृहीतेन=?, वसोः= वसु, प्रीत्या=प्रीत्यर्थ , महात्मनः = महात्मा
एतां पूजां महेन्द्रस्तु दृष्ट्वा देव कृतां शुभाम् | वसुना राजमुख्येन प्रीतिमानब्रवीद्विभुः ||२२||
- एतां=ही, पूजां=पूजा महेन्द्र=इंद्र+अस्तु=होय, दृष्ट्वा= पाहिली, देव=देव, कृतां=केली, शुभाम्=शुभ
- वसुना=वसुस, राजमुख्येन=राज्याचा मुख्य, प्रीतिमान=प्रिय असलेला+ब्रवीद्=म्हणाला+विभुः=इश्वर
ये पूजयिष्यन्ति नरा राजानश्च महं मम | कारयिष्यन्ति च मुदा यथा चेदिपतिर्नृपः ||२३||
- ये=?, पूजय=+इष्यन्ति=इच्छा राजान=राजास+अश्च=?, नरा=माणूस महं=मोठे, मम= माझे
- कारयिष्यन्ति=करण्याची इच्छा, च=आणि मुदा=आनंद, यथा=अशी चेदिपति+र्नृपः=चेदिराजा उपरिचर वसु
तेषां श्रीर्विजयश्चैव सराष्ट्राणां भविष्यति | तथा स्फीतो जनपदो मुदितश्च भविष्यति ||२४||
- तेषां=त्यांचा श्रीर्विजयश्=विजय होवो+च=आणि+एव=असे स+राष्ट्राणां=राष्ट्रास, भविष्यति=भविष्य वर्तवले
- तथा=so/such/thus, स्फीतो=वृद्धी जनपदो=जनपदाची, मुदितश्=आनंद+च=आणि, भविष्यति=भविष्य वर्तवले
एवं महात्मना तेन महेन्द्रेण नराधिप | वसुः प्रीत्या मघवता महाराजोऽभिसत्कृतः ||२५||
- एवं=thus, महात्मना=महात्मा, तेन=?, महेन्द्रेण=इंद्र, नराधिप= राजा
- वसुः=वसु, प्रीत्या=प्रीय, मघवता=इंद्रा महाराज+ओऽभिसत्+कृतः
उत्सवं कारयिष्यन्ति सदा शक्रस्य ये नराः | भूमिदानादिभिर्दानैर्यथा पूता भवन्ति वै ||२६||
- उत्सवं=उत्सव, कारय+इष्यन्ति=करावे, शक्रस्य=इंद्राचे, ये=हे नराः=मानवा
- भूमिदान+आदिभिर्दानैर्=?+यथा=अशी, पूता=purified, भवन्ति= ? वै=particle of emphasis and affirmation
वरदानमहायज्ञैस्तथा शक्रोत्सवेन ते ||२६||
- वरदान+महायज्ञैस्+तथा, शक्रोत्सवेन=शक्रोत्सवाचे ते =ते
सम्पूजितो मघवता वसुश्चेदिपतिस्तदा |
- सम्पूजितो=पुजन करतो, मघवता=इंद्राचे वसुश्चे+दिपतिस्+तदा
पालयामास धर्मेण चेदिस्थः पृथिवीमिमाम् ||२७||
- पालयाम=रक्षण+अस, धर्मेण= धर्माचा, चेदिस्थः= चेदि येथील पृथिवीमि+माम् (मित्र)
इन्द्रप्रीत्या भूमिपतिश्चकारेन्द्रमहं वसुः ||२७||
- भूमिपतिश्च(राजा)+कार+इन्द्र+महं = राजाच्या महान कामाने इंद्रासप्रीय वसू
अनुवादात वापरलेल्या संस्कृत मराठी संज्ञा[संपादन]
| क्रमांक | मूळ लेखातील संस्कृत संज्ञा | मूळ लेखातील परिच्छेद क्रमांक | मूळ लेखातील ओळ क्रमांक | मराठी शब्द |
|---|---|---|---|---|
| उदाहरण | NATIONAL HERO | उदाहरण | उदाहरण | उदाहरण |
| उदाहरण | deeply implanted | उदाहरण | उदाहरण | उदाहरण |
| उदाहरण | religious scruples | उदाहरण | उदाहरण | उदाहरण |
| उदाहरण | equally shorn of the power | उदाहरण | उदाहरण | उदाहरण |
| उदाहरण | tyranny | उदाहरण | उदाहरण | उदाहरण |