________________
७४६ एकनाथी भागवत. तेचि ज्ञात्या परब्रह्म । स्वानंद आराम सर्वदा ॥ ६८॥ प्रपंच खणोनि सांडावा । मग ब्रह्मभाव मांडावा । हेही नुखिताही न लागे त्या सदैवा । उसितां आघवा परब्रह्म ॥१९॥ मिथ्या दोराचा सर्पाकार । तेथ मिळोनि अज्ञान नर । नाना अनुमानी भयंकर । सत्य साचार मानिती ॥ ४७० ॥ तेवीं मिथ्या प्रपंचाचे भान । वाधक मानिती अज्ञान । तेचि स्वानुभवे सज्ञान । जाणती पूर्ण परब्रह्म ॥ ७१ ॥ जेवीं स्वम साच निद्रिताप्रती । तेवीं प्रपंच निजाती । तो निजात्मा जागृताप्रती । मिथ्या निश्चिती निजबोधे ॥७२ ।। मिथ्या प्रपचाचे भान । जाणोनि झाले जे सज्ञान । त्यासी सर्व कर्मी वर्तता जाण । देहाभिमान कदा नुपजे ।। ७३ ।। साधकांचा साधावया स्वार्थ । पूर्वी सर्वस्वरूप भगवंत । बोलिला तेणे विकारवंत । झाला निश्चित झणशील ॥७४ ।। वस्तु नव्हे विकारवंत । ते निजसाम्ये संदोदित । तेचि अर्थी श्रीकृष्णनाथ । असे सांगत निजबोधे ॥ ७५ ॥ पूर्व गृहीत गुणकर्मचित्तमनानमारमन्यविचित्तमा । निवतते तत्पुनरीक्षयेव न गृह्यते नापि विसृज्य भात्मा ॥ ३३ ॥ ससार तो पूर्वदशे । अतिअतयं मायावशे । शुद्ध वस्तु बहुधा भासे । गुणकर्मविन्यासे बहुरूप ॥ ७६ ॥ नाम रूप व्यक्ति वर्ण । कुळ गोत्र क्रियाचरण । यापरी प्रपंच मिन्न । सत्य अज्ञान मानिती ॥ ७७ ॥ प्रपंच वस्तूच्या ठायीं अध्यस्त । यालागी वस्तु तद्रूप भासत । स्फटिक नानारगी अलिप्त । परी सर्वध भासत तद्प ॥ ७८ ॥ जग पाहता यापरी । भिन्न भासे विज्ञानेकरी । तेणे आत्मा ह्मणती विकारी । नर अविचारी अज्ञाने ॥ ७९ ॥ त्या अज्ञानाची होय निवृत्ती । तें साधका माझी सुलभ प्राप्ती । यालागी माझी निजभक्ती । म्या यथानिगुती प्रकाशिली ॥ ४८० ॥ साधकाचा निजस्वार्थ । जेणे शीघ्र होय हस्तगत ! यालागी सर्वं भूती भगवंत । हा म्या निजगुह्यार्थ प्रबोधिला ॥ ८१ ॥ हे धरोनिया अनुसंधान । भावे करिता माझें भजन । तेथ मावळे मीतूंपण । अविधी अज्ञान समूळ मिथ्या ।। ८२ ॥ तेथ दृश्य द्रष्टा दर्शन । त्रिगुणेसी कार्य कारण । नुरेचि प्रपंचाचे भान । ब्रह्म परिपूर्ण पूर्णत्वे ॥८३ ॥ तेय नाम रूप गुण जाती । नाहीं महाभूते भूतव्यक्ती । चैतन्य पूर्ण सहजस्थिती । ब्रह्मी ब्रह्मस्फूर्ति असेना ॥ ८४ ॥ ते उंच ना ठेगणे । मोठे ना रोड होणे । उजू ना वांकुडेपणे । असो नेणे विकारी ॥८५॥ तेथ शीत ना उप्ण । मृदु ना कठिण । कडू ना गोडपण । सुखदुःखेंवीण निद्व ॥ ८६ ॥ तेथ भेद ना अभेद । बोलणे ना निःशब्द । शाहणे ना मुग्धं । देखणे ना अध चिद्रूपपणे ।। ८७ ॥ ते येथे ना तेथे । येते ना जाते । जवळी ना परतें । सदोदित स्वयें सिद्धः ॥८॥ ते खातें ना न खाते । ते घेते ना देते । जिते ना मरतें । परादिपर ते परात्पर ॥ ८९॥ ते बद्ध ना मुक्त । नित्य ना अनित्य । क्षोभे ना प्रसन्न होत । वस्तु संदोदित तद्रूपत्वे ॥ ४९० ॥ तेय पाप ना पुण्य । आकार ना शून्य । सगुण ना निगुण । स्वानद पूण सुखरूप ।। ९१॥ सर्वभूती भगवद्भजन । करूनि माझे भक्तजन । माझ निजरूप पारपूर्ण । स्वयं आपण होऊनि ठेले ॥ ९२ ॥ त्यासी सत ह्मणोनि काही घेणं । अथवा असत १ जाणता २ जाणल्यावर ३ सहपाच अज्ञान झाले ह्मणजे ४ असड, अयग विकारहीन. ५ कृश ६ सरका ७ गत. ८ खयप्रकाशत्वामुळे. ५ परादि वाचाच्या पलीकडचे १० सर्वकाळ
