________________
अध्याय तेविसावा वाचा नियामक | द्रष्टा देख साक्षित्वे ॥ २७॥ अविद्या प्रतिविवे नेटका । जीव जो का माझा सखा । तो मनोभ्रमें भ्रमोनि देखा। भोगी सुखदुःसा मनोजन्य ॥ २८ ॥ मनाची एकात्मता परम । जीवासी पडला थोर नमः आपण असतांही निष्कर्म । कर्माकर्म स्वयें भोगी ।। २९ ।। मूळी जीव मनाचा नियता । तोचि मनाच्या एकात्मता । मनाचिया सुखदुःखव्यथा । आपुले माथा नाथिल्या सोशी ।। ६३० ॥ जेवी अतिआप्तता प्रधान । रायासी लायी ढबंधन । मग राजा तो होय दीन । तो भोगवी ते आपण सुखदुःख भोगी ॥ ३१॥ ते दशा झाली जीवासी । मने ससारी केले तयासी । मग नाना जन्ममरणे सोशी | अहर्निशी सुखदा॥३२॥ त्या मनासी निग्रहो न करिता जीवाची न चुके व्यथा । मनाँचेनि छंदें नाचता। साधने सर्वथा व्यर्थ होती ॥ ३३ ॥ दान स्वधर्मों नियमो यम श्रुतानि कर्माणि च सहतानि । सबै मनोनिमहलक्षणान्ता परो हि योगो मनस समाधि ।। ४६ ॥ न लक्षिता मनोनियमन । सर्वस्वही दिधल्या दान । एक मी दाता होय अभिमान । तेणें दाने मन दोगे होय ॥ ३४॥ चुकोनि मनोनिग्रहाचे वर्म । आचरता वर्णाश्रमधर्म। तेणे उल्हासे मनोधर्म । माझें स्वकर्म अतिश्रेष्ठ ॥३५॥ मीचि एक तिहीं लोकीं । स्वाँचारनिष्ठ स्वयंपाकी । यापरी स्वधर्मादिकीं । मन होय अधिकी चौविरें ॥ ३६॥ मनोनियमनी नाही बुद्धी । ते यमनियम ते उपाधी । मी एक साधक विशुद्धी । हेचि प्रतिपादी मनोधर्म ॥ ३७॥ करितां वेदशास्त्रश्रवण । गर्वाचें, भरते गहन । पाडियीं अतिअभिमान । मनोनियमन तेथे कैचें ॥ ३८ ॥ करूं जाता निजकर्म । कर्मक्रिया अतिदुर्गम । कर्मठतेचा चढे भ्रम । मनोनियमन घडे केवीं ॥ ३९॥ कर्म केवळ देहाचे माथा । आत्मा देही असोनि विदेहता-। त्यासी कर्मी कर्मवद्धता । कर्मठ मूर्खता मानिती ।। ६४०॥ अनंतनते झाले व्रती । तेणे धनधान्य वाछिती । मनोनिग्रहो नाही चित्ती । सद्तें जाती सुनाट ॥४१॥ प्रत दान स्वधर्म सकळ । यासी मनोनिग्रहो मुख्य फळ । तेणेवीण अवघे विकळ । साधनें निष्फळ साधका ।। ४२ ।। दानादिक सप्त पदार्थ । हे ज्ञानाचे अंगभूत । ती साधने समस्त । निष्फळ येथ केवीं हाणा ॥ ४३ ॥ दानादिकें जी जी येथें । इहामुत्र फळ ये त्यातें । तें फळचि निष्फळ येथे । जन्ममरणातें वाढवी ॥४४॥ येध साधक होय सज्ञान ! फळाशा नि.शेप त्यागून । दानादि स्वधर्माचरण । चित्तशुद्धी जाण उपेगा ते ॥ ४५ ॥ माझी व्हावी चित्तशुद्धी । ऐशी उपजावया बुद्धी । भगवत्कृपा पाहिजे आधीं । तें साधनें सिद्धि पावती ॥४६॥ साधनी माझी मुख्य भक्ती । त्यात विशे नामकीर्ती । नामें चित्तशुद्धि चित्ती । म्वरूपस्थिति साधका ।। ४७ ।। नामापरते साधन । सर्वथा नाही आन । नामें भववधच्छेदन । सत्य जाण उद्धवा ॥४८॥ स्वरूपस्थिति निश्चळ मन । जेथ लाजोनि जाय साधन । तेथ दानादिकाचे प्रयोजन । सहजचि जाण खुटले ॥४९॥ नसत्या, सोट्या २ आपण ३ दमन ४ तनान ५ थुत च ६ परिण, गपिट ७ आपल्या आवारात तत्पर ८ स्वत अन्न शिजवून भोजन करणारा १ पिसाटो, चापणारं १० मोहाध होऊन ११ एपादश्यादि प्रते करणारे. १२ फुकट, व्यर्य १३ चित्तवृत्तीचा निरोध, १४ भागिक सापन, १५ उपयोगी १६ माय, दुरार,
