________________
एकनाथी भागवत. पां अज्ञान । जें शुद्धासी लावी जीवपण । त्या जीवाअंगी जन्ममरण । अनिवार जाण वाढवी ॥ ३ ॥ स्वस्वरूप विसरोनि जाण । देही स्फुरे जे मीपण । अत्यंत दृढतर अज्ञान । तो देहाभिमान उद्धवा ॥ ४ ॥ गौण नांय त्याचे अज्ञान । ये-हवीं मुख्यत्वे देहाभिमान । हे ऐकोनि देवाचे वचन । दचकले मन उद्धवाचें ॥५॥ तेचि अर्थीचा प्रश्न । देवासी पुसे आपण । कोण्या युक्ती देहाभिमान । जन्ममरण भोगवी ॥ ६॥ उद्धव उवाच-स्वत्त परावृत्तधिय स्वकृत कर्मभि प्रभो । उच्चायचान् यथा देहान् गृहन्ति विसृजन्ति च ॥ ३४ ॥ सर्वत्र सदा समुख गगन । त्यासी कदा न घडे विमुखपण । तेवीं आत्मा सेवाह्य परिपूर्ण । वृत्ति विमुख जाण होय कैसी ॥ ७॥ जै जाळी बांधवे गगन । तैं अक्रिया लागे कर्मबंधन । वंध्यागर्भ सटवे जाण । तैसें जन्ममरण मुक्तासी ॥ ८ ॥ आत्म्यावेगळे काहीं। रिते तंव उरले नाहीं । तरी ये देहींचा ते देही । गमनसिद्धी पाही कैसेनी ॥९॥ पृथ्वी रुसोनि वासरां राहे । आकाश पळोनि पन्ही जाये । तें देहींचा देहातरा पाहें । आत्मा लाहे ससरण ॥ ४१० ॥ सात समुद्र गिळी मुंगी । तें आत्मा उंचनीच योनी भोगी। हे अतयं तर्केना मागी । भुलले योगी ये अर्थी ॥११॥ सन्ममारयाहि गोविन्द दुविभाध्यमनाममि । न तप्पायशो लोके विद्वास सन्ति वजिता ॥३॥ अभिनव हे तुझी गती । सर्वथा न कळे श्रीपती । मायामोहित जे चित्तीं । त्यां तुझी स्थिति नेणवे ॥ १२ ॥ तूं आत्मा अद्वितीय अविनाश । तेथ उत्पत्ति स्थिति विनाश । नायिली दाविसी भवभास । हा अतळ विलास तर्केना ॥१३॥ येथ बेदाची युक्ती ठेली। उपनिपदें वेडावली। पुराणे मुकी झाली । अतियले लक्षिली न वचेचि मांगी ॥१४॥ तुझे केवळ कृपेवीण । तुझें इत्थंभूत नव्हे ज्ञान । ऐसे जड मूढ हरिकृपाहीन । त्यासी भवबंधन तुटेना ॥ १५ ॥ तुझे योगमायेची अतयंता । ब्रह्मा भुलविला वत्से नेतां । शिवू भुलविला मोहनी देखता । इतरांची कथा ते कोण ॥ १६ ॥ प्रपंची अथवा परमार्थी । तुझेनि चालती इंद्रियवृत्ती । यालागीं गोविंदैनामाची ख्याती । त्रिजगती वाखाणिली ॥ १७ ॥ सादर कृपापूर्वक आपण । माझा' सागावा अतयं प्रश्न । देहीं देहांतरा सचरण । जीवास जन्ममरण तें कैसे ॥ १८ ॥ ऐकोनि उद्धवाचा प्रश्न । हासिनला मधुसूदन । हे अवघे मायिक जाण । कल्पनाविदोन मनोमय ॥ १९ ॥ श्रीभगवानुवाच-मन कर्ममय नृणामिन्द्रिय पचमिर्युतम् । लोकालोक प्रयात्यन्य आत्मा तदनुक्तते ॥३६ ॥ अकरा इंद्रियें पंच महाभूतें । हे सोळा कळांचे लिंगदेह येये । मुख्यत्वे प्राधान्य मनाचे तेथें । नाना विषयातें कल्पक ॥ ४२० ॥ येयं लिंगदेह तेंचि मैन ।, मनाअधीन इंद्रियें जाण । मनाचेनि देहासी गमन । तेथ देहाभिमान मनासवें ॥ २१॥ मन १ खखल्पाची विस्मृति इंच अज्ञान २ परामुखस्य ३ आतबाहेर ४ पतन पावतो, सटवीच्या पार्ने मरतो. ५ आश्रयाला ६ पलीकडे, दूर "मणोनी थोरपण पन्हीं साडिजे "-ज्ञानेश्वरी अध्याय ९३७८ देहातरगमन, जन्ममरण ८ विचारसरणी, पद्धति ९ विलक्षण, अदुत १० नसता ११ पाहिली जात नाही, जाणण्यास अशक्य आहे ११ पूर्ण १३ इद्रियवृत्तींचा चालक ह्मणून तुला गोविंद ह्मणतात गो झणजे इद्रिये त्याना वागविणारा तू आहेस १४ मधुदायाला मारणारा १५ कल्पनेची करणी १६ पाच इद्रियांसह मन झणजे लिंगदेह है कर्माधीनरवामुळे वासनेच्या यापहातर करितें भसग भारमा मनाइन मिन असून लिंगदेहच भी भशा अभिमानानें 'मी जातो घेतों' म मानतो मान
