माल अधिक खरेदी करूं लागतील. गेल्या पांच वर्षात
बूट व जोडे ह्यांची मागणी दुप्पट झाली आहे; व ह्याव-
रून युरोपांतील ऐषआरामाच्या पदार्थांचा एतद्देशीय लोक
उपभोग घेऊं लागले आहेत, ही गोष्ट स्पष्ट आहे.
इंग्लंदाशीं व ब्रिटिश वसाहतींशी हिंदुस्थानचा
व्यापार सतत चालू राहील, ह्याविषयींहि शंका घेण्याच
कारण नाहीं. हल्लीं ह्या देशाशीं व्यापार करण्याची
सर्व देशांना सारखीच मोकळीक आहे; परंतु सर्व जगां-
तून ह्या देशांत जो माल येत आहे, त्याच्या १२ पट
सुएझ कालव्यांतून किंमतीचा माल, फक्त ग्रेट ब्रिटन व
हिंदुस्थानाशी व्यापार. आयर्लंद व इंग्लिशांच्या इतर वसाहती,
ह्यांतून येत आहे. हिंदुस्थानच्या
सर्व व्यापारापैकी ग्रेट ब्रिटन व आयर्लंद ह्यांशी शेंकडा ९६
ह्या प्रमाणानें आहे; फ्रान्साशीं शेंकडा ६ प्रमाणानें आहे;
व जर्मनीशीं ह्याहूनहि कमी आहे. इ. स. १८८२त
सुएझ कालव्यामधून गेलेल्या गलबतांपैकी २,५६५ वर
इंग्लिश राष्ट्राचें निशाण फडकत होतें; व बाकीच्या
सर्व राष्ट्रांची मिळून काय तीं ६३९ च गलबतें होतीं.
सुएझ कालव्याचें महत्त्व कोणत्या राष्ट्रास अतिशय आ
हे, ही गोष्ट ह्यावरून स्पष्ट होते. तसेंच गेल्या सा-
लीं हिंदुस्थानाशीं झालेल्या ब्रिटिश व्यापारापैकी शेंकडा
१० - ह्या कालव्यांतून झाला; व केप ऑफ गुड होपा-
वरून फक्त १२ झाला. ह्या दोन्ही गोष्टी लक्षांत
