औट घटकेचे राज्य : देशोदेशीच्या लोककथा
लोकवाङ्मय हे लिखित साहित्यापेक्षा आशय, विषय, संख्या सर्व कसोट्यांवर श्रेष्ठ ठरणारे आहे. लोककथा नाही असा देश नाही. अगदी आदिवासी प्रदेशातही त्याच्या अशा अनेक कथा, आख्यायिका प्रचलित असतात. ज्ञानदा नाईक यांनी अत्यंत कष्टपूर्वक अशा निवडक लोककथांचा संग्रह आपणापुढे सादर केला आहे. 'औटघटकेचे राज्य' असे जरी या कथासंग्रहाचे नाव असले, तरी त्यातील कथांचे राज्य वाचकांच्या मनावर अजरामर व्हावे. कथेच्या प्रारंभी लेखिकेने कथेचे मूळ (कथा कोणत्या देशाची कशी प्रचलित झाली इत्यादी) इतिहासाच्या रूपाने मांडल्याने या कथांचे आगळेपण, महत्त्व वाचकास समजते. मोठ्या कष्टाने व प्रेमाने पानात वाढलेला पदार्थ अतिथी मोठ्या श्रद्धेने खातो तशीच काहीशी स्थिती वाचकांची होते. तुर्कस्तान, अरबस्तान, ब्रह्मदेश, श्रीलंका इत्यादी पौर्वात्य देशातील प्रचलित लोककथांच्या या संग्रहात सर्वच कथा वाचनीय असल्या तरी ‘शाही हेर’, ‘औट घटकेचे राज्य’, ‘खरे शिक्षण’, ‘नवा मददगार' वाचकांना अधिक लोभस वाटल्यावाचून राहणार नाहीत. विकास जोशींच्या एकरंगी चित्रांनी हे पुस्तक सजविले गेले असल्याने ते परिणामकारक ठरेल. काही कथातून नैतिक शिक्षणही मिळते. सुटसुटीत वाक्ये, सुबोध शब्दरचना, सहज संवाद यामुळे या कथा बोधगम्य झाल्यात. पौर्वात्य संस्कृतीच्या परिचयाच्या दृष्टीनेही या संग्रहाचे आगळे असे महत्त्व आहे.
लेखक - ज्ञानदा नाईक,
प्रकाशन - साकेत प्रकाशन, औरंगाबाद
प्रकाशन वर्ष - १९९३
♦♦
